To byłby dla mnie zaszczyt, gdybyś złamała mi serce.

Wyrazem takiej postawy było jej uczestnictwo w tłumieniu chińskiego powstania ?bokserów (1898–1901), a także wejście w konflikt z Rosją, zakończony zwycięską dla Japonii wojną (?Rosyjsko-japońska wojna). Pomyślne dla Japonii konsekwencje ?pierwszej wojny światowej spowodowały wzrost nastrojów nacjonalistycznych i imperialnych. Kiedy fanatyczni wojskowi opanowali już całkowicie życie polityczne kraju, podbojem ?Mandżurii w 1931 zainaugurowano otwarty ekspansjonizm. W lipcu 1937 Japonia zaatakowała Chiny (?Chińsko-japońska wojna), co było bezpośrednią zapowiedzią ?drugiej wojny światowej w Azji, w której uczestniczyła ona w charakterze sojusznika hitlerowskich Niemiec (?Antykominternowski pakt). W latach wojny pod panowaniem japońskim, na ogół wyjątkowo okrutnym, znalazły się olbrzymie obszary w Azji Południowo-Wschodniej. Japonia była jedynym krajem, przeciwko któremu użyto broni atomowej (?Hiroszima). Udział w wojnie zakończył się dla Japonii bezwarunkową kapitulacją podpisaną 2 września 1945 i pierwszą w wielowiekowej historii obcą okupacją terytorium kraju. Jednak właśnie po druzgocącej klęsce wojennej, w momencie zdawałoby się nie rokującym żadnych nadziei, narodziła się nowa Japonia, która wkrótce zaskoczyła świat tempem swego rozwoju ekonomicznego, skalą zainicjowanych przeobrażeń społecznych oraz umiejętnością szybkiego wypracowania efektywnie funkcjonującego systemu demokratycznego. W 1945 w Japonii powstał typ cesarstwa, które można określić jako cesarstwo narodu, ponieważ właśnie wtedy naród japoński stał się podmiotem suwerennej władzy, co potwierdziła konstytucja ogłoszona 3 listopada 1946. Weszła ona wżycie 3 maja 1947, po dostosowaniu obowiązują-cego ustawodawstwa do jej wymogów. W 1951 Japonia zawarła układ z USA o wzajemnej obronie, a w roku następnym przywrócono Japonii suwerenność państwową. Okres życia jednej generacji wystarczył Japonii, aby osiągnęła ona na nowo status jednej z największych potęg światowych. Kraj ten przeżył swoisty cud gospodarczy. Produkt narodowy Japonii obecnie ustępuje tylko produktowi USA. W przeliczeniu na głowę mieszkańca produkt ten jest porównywalny z poziomem amerykańskim – w obu przypadkach wynosi ponad 20 tys. $ w skali roku – choć jeszcze w 1960 w Japonii był on sześć razy mniejszy. Na samą Japonię przypada aż 15% ogólnoświatowej produkcji i handlu. Roczna nadwyżka w bilansie handlowym kraju ostatnio zawsze przewyższa 100 mld $. Japonia dysponuje największymi rezerwami finansowymi na świecie, a na dziesięć największych banków międzynarodowych aż sześć należy wyłącznie do kapitału japońskiego. Od lat Japonia ma największe tempo wzrostu ekonomicznego wśród państw wysokorozwiniętych. W przeszłości nierzadko wynosiło ono 10%, zaś w latach osiemdziesiątych było już niższe, oscylując między 4 a 5% rocznie. W sensie politycznym Japonia jest demokracją parlamentarną. Konstytucja powojenna ustrój cesarski wprawdzie zachowała, lecz równocześnie zredukowała go do wymiaru czysto symbolicznego. “Cesarz – głosi konstytucja – jest symbolem Państwa i jedności narodu, wywodzącym swoje stanowisko z woli narodu, do którego należy władza suwerenna”. Rzeczywista władza polityczna należy do parlamentu (organ ustawodawczy), który składa się z Izby Reprezentantów i Izby Radców oraz rządu (organ wykonawczy). W życiu politycznym kraju przez długie lata dominowała Partia Liberalno-Demokratyczna, rządząca samodzielnie Japonią w okresie 1955–93. W wyborach z lipca 1993 liberalni demokraci wprawdzie utrzymali pozycję największego ugrupowania, lecz stracili większość absolutną w parlamencie. W konsekwencji, wobec braku partnerów koalicyjnych, po 38 latach pożegnać musieli się z władzą. Rządy przejęła siedmio partyjna koalicja, która utrzymała się jedynie rok. W czerwcu 1994 powstał dwupartyjny gabinet koalicyjny skupiający socjalistów i liberalnych demokratów, co oznaczało powrót tych ostatnich do władzy. Niebawem do koalicji dokooptowano niewielką partię Sahigake. Urząd premiera sprawował socjalista Tomiichi Murayama. Był politykiem nieudolnym i nie potrafił odpowiednio reagować na pojawiające się problemy polityczne i gospodarcze. 20 marca 1995 sekta Najwyższa Prawda podłożyła pojemniki z gazem trującym w tokijskim metrze, w wyniku czego zmarło 11 osób, a ponad 5 tys. odniosło różne obrażenia (było to szokiem dla mieszkańców Japonii, która do tej pory była wolna od ?terroryzmu). Sekta została zdelegalizowana, a wielu jej członków zostało skazanych na długoletnie więzienie i nawet na śmierć. Najsilniejsza partia rządzącej koalicji, Partia Liberalno­Demokratyczna (PLD), zaczęła otwarcie domagać się przyznania jej stanowiska premiera. Stało się temu zadość 11 stycznia 1996, kiedy jej lider Ryutaro Hashimoto został nowym premierem. Tarcia w koalicji, a także żądania opozycji doprowadziły do rozpisania na dzień 20 października 1996 przyspieszonych wyborów do Izby Reprezentantów. Wybory te wy grała PLD, a wzmocniony politycznie Hashimoto pozostał szefem rządu. Jego nowy gabinet skoncentrował się na walce ze skutkami najdotkliwszej od 20 lat recesji w Japonii, odnosząc na tym polu pewne sukcesy. Wybory do Izby Radców 12 lipca 1998 przyniosły jednak dotkliwą porażkę liberalnym demokratom, w konsekwencji czego Hashimoto podał się do dymisji. Kolejnym premierem 30 lipca 1998 został reprezentujący również PLD Keizo Obuchi. (M.B.) JAPOŃSKO-CHIŃSKA WOJNA ?CHIŃSKO-JAPOŃSKA WOJNA 1937–1945 JELCYN BORYS (ur. 1931) – pierwszy w historii prezydent Rosji. Urodził się we wsi Butka (obwód swierdłowski) w rodzinie chłopskiej. Ukończył Uralski Instytut Politechniczny (1955), a następnie pracował w budownictwie, dochodząc w połowie lat sześćdziesiątych do stanowiska dyrektora Swierdłowskiego Kombinatu Budownictwa Mieszkaniowego. W 1968 Jelcyn, należący od siedmiu lat do KPZR (?Bolszewicy), rozpoczął pracę w aparacie partyjnym, obejmując stanowisko kierownika wydziału w swierdłowskim Komitecie Obwodowym. W 1976 został I sekretarzem tego komitetu i kierował jego działalnością do kwietnia 1985, kiedy to Michaił ?Gorbaczow – wkrótce po przejęciu władzy – powierzył mu funkcję kierownika Wydziału Budownictwa KC, a w lipcu tego roku, sekretarza KC. Jelcyn należał do grupy prowincjonalnych działaczy partyjnych, których Gorbaczow ściągnął do centrali w ramach akcji odmładzania kadr. W grudniu 1985 Jelcyn przeszedł na stanowisko I sekretarza Komitetu Moskiewskiego, a w marcu 1986 wybrano go zastępcą członka Biura Politycznego. Radykalizm poglądów Jelcyna oraz jego zdecydowana walka ze zjawiskami korupcji i nadużyć w Moskwie, szybko przysporzyły mu licznych wrogów w aparacie władzy