To byłby dla mnie zaszczyt, gdybyś złamała mi serce.
Symbolizuje ono to, co matkę i córkę łączy, a co jest jeszcze głębsze niż ich wzajemna zazdrość, mianowicie dojrzałe pragnienia seksualne, to jest pragnienia obejmujące głęboką osobową więź z miłosnym partnerem. 331 Królowa, aby rozproszyć podejrzenia królewny Śnieżki, dzieli jabłko na pól, zjadając białą połowę, podczas gdy królewna Śnieżka otrzymuje część czerwoną - "zatrutą". Wielokrotnie mowa była o dwojakiej naturze bohaterki, białej jak śnieg i czerwonej jak krew, to jest o dwu współistniejących aspektach jej natury - seksualnym i aseksualnym. Zjedzenie czerwonej (seksualnej) części jabłka to kres "niewinności" królewny Śnieżki. Krasnoludki, towarzyszące jej w okresie utajenia, nie mogą już przywrócić młodej dziewczyny do życia; dokonała ona wyboru, który był tyleż niebezpieczny, co nieunikniony. Czerwień jabłka nasuwa skojarzenia seksualne: z trzema kroplami krwi poprzedzającymi narodziny bohaterki, a także z krwawieniem miesięcznym, które stanowi oznakę dojrzałości seksualnej. Z chwilą gdy królewna Śnieżka zjada czerwoną część jabłka, umiera w niej dziecko, którym była dotąd; zostaje ono złożone w przezroczystej szklanej trumnie. Królewna Śnieżka spoczywa w niej przez dłuższy czas, odwiedzana przez krasnoludki. Przybywają do niej także trzy ptaki: najpierw sowa, potem kruk, w końcu gołębica. Sowa symbolizuje mądrość, kruk - podobnie jak w germańskim micie o bogu Wotanie - prawdopodobnie dojrzałą świadomość, gołębica zaś tradycyjnie symbolizuje miłość. Pojawienie się tych ptaków jest znakiem, że podobny do śmierci sen królewny Śnieżki w trumnie to okres wewnętrznego dojrzewania, ostatni okres przygotowujący ją do życia dorosłego.* Opowieść o królewnie Śnieżce poucza, że osiągnięcie dojrzałości fizycznej bynajmniej nie oznacza, iż młoda istota ludzka jest * Imię królewny Śnieżki, które uwydatnia tylko jeden z trzech kolorów, tak istotnych dla jej urody, może wiązać się też między innymi z owym okresem bezwładu. Biel często symbolizuje czystość, niewinność, uduchowienie. Jednak jej tak dobitny w tej opowieści związek ze śniegiem symbolizuje także ów stan letargu. Gdy śnieg pokrywa ziemię, wydaje się, że wszelkie życie zamarło; podobnie kiedy królewna Śnieżka leży w trumnie, sądzić można, że życie w niej zagasło. Zjedzenie czerwonego jabłka było tedy przedwczesne; wyprzedziło jej rozwój. Opowieść zawiera ostrzeżenie, iż zbyt wczesne doświadczenia seksualne nie przynoszą niczego dobrego. Jednak jeśli młoda dziewczyna po przedwczesnych i dlatego destrukcyjnych doświadczeniach seksualnych powstrzyma się przez dłuższy czas od wszelkiej aktywności w tej dziedzinie, może ona przyjść w pełni do siebie. 332 emocjonalnie i intelektualnie gotowa do rozpoczęcia życia człowieka dorosłego, które symbolizuje tu małżeństwo. Trzeba jeszcze znacznego czasu oraz dalszego dorastania, zanim zdoła się uformować nowa, dojrzalsza osobowość i zanim zintegruje ona swe dawne konflikty. Dopiero wówczas jest się gotowym do spotkania partnera odmiennej płci i nawiązania z nim owej bliskiej więzi, która pozwala na osiągnięcie dojrzalej dorosłości. Partnerem królewny Śnieżki jest królewicz. Kiedy zabiera ją w trumnie do swego królestwa, wstrząs wywołany w drodze potknięciem się sługi niosącego trumnę powoduje, że zatruty kawałek jabłka, który utkwił bohaterce w gardle, wypada i królewna Śnieżka wraca do życia. Teraz może już zawrzeć szczęśliwe małżeństwo. Dramat jej zapoczątkowały niepohamowane tendencje oralne królowej, pragnącej pochłonąć organy wewnętrzne królewny Śnieżki. Wyplucie przez bohaterkę dławiącego jabłka - niewłaściwego obiektu pochłoniętego przez nią samą - oznacza ostateczne wyzwolenie się przez nią z pierwotnej oralności, która reprezentuje tu wszystkie niedojrzałe tendencje, do jakich była przytwierdzona. Podobnie jak królewna Śnieżka, każde dziecko musi powtórzyć w swym rozwoju historię rodzaju ludzkiego, niezależnie od tego, czy opowieść o niej uznamy za opartą na rzeczywistości, czy za twór wyobraźni. Każdy z nas zostaje w pewnym momencie wygnany z pierwotnego raju niemowlęctwa, w którym wszystkie nasze życzenia zdawały spełniać się bez żadnego wysiłku z naszej strony. Kiedy poznajemy, co dobre, a co złe - gdy zdobywamy wiedzę -osobowość nasza zdaje się rozłamywać na dwie części: na czerwony chaos nieokiełznanych emocji, czyli id (na to w nas), oraz na nieskazitelnie białe w swej czystości sumienie, czyli superego (nad-ja w nas). W trakcie dorastania stale oscylujemy między stanem, w którym ogarnia nas rozprzężenie właściwe jednej części naszej osobowości, a stanem, w którym jesteśmy sparaliżowani przez surowe wymogi drugiej części (ciasna sznurówka gorsetu, znieruchomienie w trumnie). Dorosłość osiągnąć można dopiero wtedy, gdy owe sprzeczności wewnętrzne zostaną rozwiązane i gdy obudzi się w nas do ży- 333 cia dojrzale ego (dojrzale ja w nas), umiejące harmonijnie pogodzić czerwień i biel. Jednakże zanim będziemy w stanie rozpocząć "szczęśliwe" życie, musimy poddać kontroli złe i destrukcyjne aspekty naszej osobowości. W baśni/os ; Małgosia czarownica za swe kanibalisty-czne popędy zostaje ukarana przez spalenie w chlebowym piecu. W baśni o królewnie Śnieżce próżna, zazdrosna i przejawiająca destrukcyjne dążności królowa musi włożyć rozpalone do czerwoności żelazne trzewiki i tańczyć w nich, aż umrze. Tak tedy niepohamowana zazdrość seksualna połączona z próbami niszczenia innych - niszczy tego, kto daje się nią powodować. Opowieść poucza w symboliczny sposób, że jeśli nie będziemy powściągać i kontrolować namiętności, unicestwią one nas samych. Dopiero śmierć królowej (wyeliminowanie wszelkiego zewnętrznego i wewnętrznego rozprzężenia) umożliwia życie w szczęściu. Wielu bohaterów baśniowych w rozstrzygającym momencie swego rozwoju popada w głęboki sen albo wraca ponownie do życia. Obudzenie się z takiego snu lub ponowne narodziny to zawsze symbol osiągnięcia większej dojrzałości i pogłębienia się naszej zdolności rozumienia samych siebie i innych. Jest to jeden z wielu obrazów baśniowych, które mają na celu pobudzanie naszego pragnienia, aby życiu nadać wyższy sens - przez pogłębienie świadomości, lepsze poznanie siebie i większą dojrzałość. Fakt, iż w baśniach przebudzenie się na nowo do życia poprzedzane jest długim okresem bezczynności, sprawia, że słuchacz rozumie - choć nie musi sobie z tego zdawać sprawy - iż tego rodzaju ponowne narodziny wymagają okresu spokoju i koncentracji u obu płci. Zmiana oznacza, że trzeba porzucić coś, co uprzednio przynosiło nam zadowolenie - w przypadku królewny Śnieżki jest to życie poprzedzające wybuch zazdrości królowej czy też beztroska egzystencja wśród krasnoludków - co stanowi bardzo trudne i bolesne, choć nieuniknione doświadczenie związane z dorastaniem