Teorie prakseologiczne jednak mog� stanowi'c...

nie. tyka vpowa�ne wsparcie dla przeprowadzanych bada� pedag�giczti�^ch, ale t~~x podlega� tw�rczym przeobra�eniom pod` wp�ywem tych w#~�rtie . " bada�. zaborowski, I~ancepcja myr�wi~.ania postara w .nkaeh mi�dzyosobnic~tych,,"Studia socjalogicxne" 1667, nr 3. s d. Reykowski, Fteyticc?ono~oanie osobowo�ci w warut~ltac~, stressu, Warszawa 1987: s por. Teorie pgstato, pr. sbior: pod red. S. Nowaka, Wat~era i963, s. 123.124. :r ~q: Oko�, ;7 podstasg problemowego uczenia sf�; Warszawa 1965: a ~q. Q�co�, Podstawy 'wllksxtalcenia og�l9rego, Warsza~ta 196?. s K. Lech, Nauczenie wychowu~4ce, Warszawa 1967. i~ ~C: Kugisiewicz, Prograr~wwan�e ~naueac~ia. Metody. ;prz~lciady, Warszawa 1971. u .~ gami�slri, Aktyur@xacja t uspo�eczraia~rile ucznibta ta sskole podstauu~ei. ' Wara 1960. ~~ys#exn tqychawawczy ukolypodstawowe j, pod rr~#. H. vMuszy�skiego, Pozna� 18'E0. is ,~; ~~oKierowanie toyc~owaincze tv toku aetu:~i, Warszawa 19`Vg. u 11Tdvxi acerea zachoW atria, ucxrti�to. Od logiki ur;tkroC�e~ do ioGik� osidgn@��, gr= . pod red. A. Lewim, Warszawa 1994: is ~ ~Zy4 jategraEne wychowa~aie i nau.czarde to klasach I = I1?, Warszav~Jt--POD 19?4. st ~. #,obocki, W spbtudxia� ucxn#�w w procesfe ditdalcEgcxRO-wychowawczym, Wa~it~ I(r)7~. gicznych jest rezultate:u uporz�dkflwania ich wed�ug takie j zasady, ahy uzyska� w miar� dok�gdny opis i wyja�nienie danego `wycinka rzeczywisto�ci. Teorie posluguj�ce si� tak� zasad� (przedmiotow�) nazywa H. Muszy�s~i t e o r i k m i g e n e r a 1 i z u j � c y m i. Zadaniem ich jest opis i wyja�nianie zjawisk, ale o ni7szym stopniu og�lno�ci, tj, poprzez odwo�anie si� nie tyle doyeh twierdze� o tych zjawiskach --- jak w teoriach aksjomatycznych -- ile do samych tych: zjawisk. Inny�~ jeszcze spo.sobem powi�za� twierdze� w teoriach pedag�gicznyeh jest uwzgl�dnianie wa�no�ci i donios�o�ci i��h -twierdze� dla skutecznego rozwi�zywania problem�w zwi�zanyc�~ z:.praktyczn~ dzia�alno�ci pedagogiczn�. ~V tym przypadku m�my do czynienia z teoriami prakseo�ogicznyW i lub praktycznego dzia�ania E. W badaniach pedagogicznych odegra� mog� donios�� rol� wszystkie wspomniane teorie, Iecz na j�a~rdziej przydatne praktycznie okazuj� si� teorie prakseologiczni. 'fV obecnym etapie bada�, charakterystycznym dla ca�okszta�tu dotychczasowego dorobku nauk pedagogicznych, pierwsz~stwo nale�y oddal taIt~e teoriom generalizuj�cym przed teoriami dedukcyjnymi. Te a~tatnie ~roviem chazuj� si� z regu�y bezu�yteczne, gdy� nie znajduj� g��bszego swego oparcia zar�wno w teoriach prakse~logicxnych, jak i generalizu j�cyCh. Preferowanie teorii prakseologi~eznych i geners3a~tj~cgeh ns~s~adnione jest tak�e i tym, -~e tlopt~szcz$j� oue w okre�loz~ej d-naukowej - kila lub kilkana�cie; a nawet i wi~ee j mo�liwych teorii. �aat~ z nich mo�e na�wietli� dany wycinek rzeczyvt~istoi, w innym nieco aspekcie lub te� dotpczy� aych jej fragment�w: Nie oznacza t� bynajmniej wcale, �e teorie takie musz� pozostawa� ze sob�, w sprzeez�o~Ci: Raczej uzupe�niaj� ,$i� oni i dope�nia j� ni� wzajemnie si� wykluczaj�: Rzecz jastis, nie �~wsz~ wgst�puje mi�dzy nimi zgodno�� zg�aszanych twierdze�. Ale przypadek taki bynajmniej nie deprecjonuje ich ca�kov~iexe. Pewne sprzeczno�ci,: ist~niej~ee:~i� teoriami; s� nierzadko :wa�nym problemem og�nego post�pu w dziedzinie bada� naukowych. Teorie dedukcyjne znane w-pedagogice wydaj� si� w,ieh obecnej postaci bli�sze raczej system4Yri #ilozoficznym, ni� teoriom pedagogicznym w �cis�ym znaczeniu tego s�owa: 1~Tale�� do nich takie teorie; jak progresywizm; perennfa�izm, esenc jalizm i rekonstrukc jcsnf�m, oparte racze j na refleksji #ilozoiicznej o wychowaniu; ni� na realnych faktach- zwi�zanyc� z procesem wyehmt~nia ~. Do teorii gener~lizuj�cyel~ dna" zaliczy� kcrnc~pcje, skoneeritrowane na funkc jonowaniu clonych zjawisk, np. t e a r i a - w y r � w n y w a ni~,.~o,staw vv s~flsunkach mi�dzyosobniczyei~ Z.. ~a = I'~bidem, s. 88 - 93. ' Poi. G. F. Kn~1~ 1~trodstedon to the Philosophy ot Et~a~; I"1ew Yorlc I96~" s ICt - _ ~:v~ . _ fil i = . t '-1.A- ., ych 7~ ~ultateh uporz�dkowania ich wed�ug takie j aaeady, aby zyska� w miar� dok�gdny opis i wyja�nienie danego `wycinka raeczywi . sto�ci. Teorie pos�uguj�ce si� tak� zasad� (przedmiotowi) nazywa H. Muszy�ski t e o r i ~ m i .g e n e r a 1 i z u j � c y m i. Zadaniem ich jest opis i wyja�nianie zjawisk, ahe o ni�szym stopniu .og�lno�ci, tj, poprzez odwo�anie si� nie tyle do~nych twierdze� o ~yeh zjawiskach - jak w teoriach aksjomatycznych - ile do samych tych zjawf~: Innym jeszcze spo.sobem powi�za� twierdze� w teoriach pedagogiczn3tch jest uwzgl�dnianie wa�no�ci i donios�o�ci tych twierdzE� dla skurcznego rozwi�zywania p~blem�w zwi�zaayei~ � praktyczn� dzia�aino�ci& pedagogiczn�