To byłby dla mnie zaszczyt, gdybyś złamała mi serce.
EPISKOPALNY 'biskupi: należący do biskupa, zarządzany przez biskupa': Dobra episkopalne. Pałac epi-skopalny. EPISKOPALIZM 'pogląd, że dominującą rolę w kościele powinni odgrywać biskupi z papieżem na czele' tac. episcopatus 'godność biskupa' EPISTEMOLOGIA l. 'dział filozofii: nauka o poznaniu': Epistemologia zajmuje się analizą procesów poznawczych, istotą i strukturą poznania, jego źródłami, granicami i uwarunkowaniami. 2. inaczej: NAUKOZNAW-STWO 'badanie teoretyczne modeli poznania naukowego i badanie praktyczne sposobów społecznego funkcjonowania nauki': Dla epistemologii nauki fundamentalne znaczenie miała teoria paradygmatów, ogłoszona przez Thomasa Kuhna w 1962 r. w książce "Struktura rewolucji naukowych". EPISTEMOLOG 'filozof zajmujący się nauką o poznaniu lub badacz struktury teorii naukowych' EPISTEMOLOGICZNY 'dotyczący poznania lub teorii poznania': Problem epistemologiczny. Epistemologicz-ne teorie Kanta. fr. ćpistćmologie odgr. episteme 'wiedza', logos 'nauka, słowo' EPISTOŁA 'list, zwłaszcza długi i nudny': Nie mogłem doczytać tej jego epistoły do końca. EPISTOLARNY 'związany z listami, wyrażony w formie listu': Epistolamy dopisek. Spuścizna epistolama Mickiewicza. <) Powieść epistolama 'powieść w listach': Do rzadkiego gatunku powieści epistolamej należy w naszej literaturze "Słowo i ciało" Tadeusza Pamic-kiego. tac. epistoła 'list' EPISTOLOGRAFIA l. 'sztuka, umiejętność pisania listów': Z tego, co pisze, jest widoczne, że nie opanował jeszcze podstawowych zasad epistolografii. 2. 'zbiór czyichś listów': Na konferencji dyskutowano o Mickiewiczowskiej epistolografii. EPISTOLOGRAF 'autor listów mających formę literacką': Znakomitymi epistolografami w literaturze polskiej są także osoby niebędące zawodowymi literatami, np. król Jan III Sobieski. EPISTOLOGRAFICZNY l. 'to samo, co epistolamy': Epistolograficzne uwagi. 2. 'związany z epistolografią- 214 EPITAFIUM ERB sztuką pisania listów': Epistolograficzne zasady obowiązujące w XIX w. złożenie słowa łac. epistoła 'list' i cząstki: -grafia od gr. graphó 'piszę' EPITAFIUM l. 'napis nagrobny; także: tablica z napisem ku czci zmarłej osoby, niekoniecznie umieszczona w miejscu jej pochówku': Chodzili po cmentarzu, odczytując epitafia, najczęściej kończące się prośbą o modlitwę za zmarłego. W kościele umieszczono wiele epitafiów ku czci polskich patriotów. 2. w nauce o literaturze i w sztuce 'utwór żałobny: wiersz, pieśń, film itd.': Przykładem epitafium w dawnej literaturze polskiej może być utwór Jana Kochanowskiego "Epitafium Kaspra Kochanowskiego pisarza sandomierskiego". Jednym z najbardziej znanych utworów zespołu King Crimson jest apokaliptyczne "Epitafium" stanowiące muzyczny komentarz do nowych odkryć w dziedzinie broni jądrowej. EPITAFIJNY 'związany z epitafium, będący epitafium, mający charakter epitafium': Malarstwo epitafijne. Tablica epitafijna. Poezja epitafijna. lać. epitaphium zgr. epitaphios (logos) '(mowa) pogrzebowa' EPITALAMIUM w nauce o literaturze 'pieśń weselna, początkowo pieśń śpiewana przed komnatą panny młodej, potem utwór poetycki napisany z okazji ślubu, z reguły wysławiający zalety nowożeńców: urodę i cnotę panny młodej, męskie zalety pana młodego, wspaniałość rodów obojga itd.': Epitalamiumjest gatunkiem typowym zwłaszcza dla poezji staropolskiej. Epitalamia pisywali m.in. Andrzej Krzycki, Jan Kochanowski, Szymon Szymonowie. lać. epithalamium z gr. epithalamios 'weselny' EPITET l. w nauce o literaturze 'wyraz określający, który uwydatnia właściwości przedmiotu lub czyjś stosunek do tego przedmiotu': Epitety to np. perłowe (włosy), lodowate (spojrzenie), gorzki (uśmiech). Epitety stosowane są m.in. dla wzmocnienia plastyczności opisu lub nadania mu emocjonalnego charakteru. 2. 'wyzwisko lub przezwisko': Z sąsiedniego pokoju słychać było niewybredne epitety. Przylgnął do niego epitet: "Mały". fr. epithete od gr. epitheton 'dodatkowy' EPOKA l. 'okres w dziejach wyodrębniany ze względu na dominujące w nim zjawiska, specyfikę życia duchowego, kulturalnego, materialnego itd.': Epoka wojen napoleońskich. Epoka Piastów. Epoka renesansu. Epoka odkryć geograficznych. 2. 'punkt zwrotny, przełom w dziejach': Wynalezienie druku stanowi epokę w dziejach cywilizacji. 3. w astronomii 'moment stanowiący punkt odniesienia w obliczeniach dotyczących jakiegoś zjawiska astronomicznego' 4. inaczej: ODDZIAŁ w geologii 'jednostka w podziale dziejów Ziemi, będąca częścią okresu': Okres trzeciorzędu dzieli się na dwie epoki (oddziały): holocen i plejstocen, zaś okres czwartorzędu na: pliocen, miocen, oligocen, eo-cen i paleocen. EPOKOWY 'mający wielkie znaczenie dla cywilizacji w dłuższym okresie; przełomowy': Epokowe dzieła twórców włoskiego renesansu. Epokowe znaczenie odkrycia Kopernika. Epokowa rola Juliusza Cezara. Epokowy wynalazek układów scalonych. fr. epoque od gr. epoche 'zatrzymanie, punkt wyjścia w rachubie lat' EPOLET wyraz używany częściej w liczbie mnogiej: EPOLETY 'ozdobne naramienniki należące do umundurowania w niektórych, zwłaszcza dawnych, armiach': Epolety są wykonane ze srebrnej lub złotej taśmy albo z sukna, obszyte frędzlami, galonami, ozdobnymi znakami itd