in

To byłby dla mnie zaszczyt, gdybyś złamała mi serce.

topik (Argyrone�a aqua�ica), w Pol- sce tylko ten jeden gatunek, oraz wiele gatunk�w wodop�jek (roz- tocze). Ponadto nale�y wymieni� ma��e (Bivalvia) oraz wiele ga- tunk�w dziel�cych si� na kilka grup o bardzo r�nym pochodze- niu. Ze �limakami morskimi blisko spok- rewnione s� s�odkowodne �limaki z rodzaju Theodoxus (rozdepka). Pierwotnymi mieszka�cami w�d s� tak�e inni przedstawiciele �limak�w przodoskrzelnych. Natomiast p�u- codyszne �limaki s�odkowodne pochodz� ze �rodowiska l�dowego, a jeziora, rzeki oraz stawy natural- ne i sztuczne opanowa�y dopiero w p�niejszym okresie. Podobnie jak ich l�dowi krewniacy, oddychaj� powietrzem atmosferycznym za pomoc� jednego �p�uca" (jamy p�a- szczowej) wystawiaj�c tzw. syfon ponad powierzchni� wody. Porusza- j� si� jednak wolno, tote� maj� nie- wielkie zapotrzebowanie na tlen. Cz�� tego zapotrzebowania po- > Kie�� zdrojowy (Gammarus pulex) krywaj� poprzez oddychanie przez pow�oki cia�a, w zwi�zku z czym w dobrze natlenionej wodzie, zw�a- szcza w mocno zaro�ni�tych, p�yt- kich zbiornikach w ci�gu dnia, gdy ro�liny dzi�ki fotosyntezie uwalniaj� du�e ilo�ci tlenu, mog� zrezygno- wa� z oddychania �p�ucnego". Je�li zawarto�� tlenu w wodzie spada po- ni�ej 80 stanu nasycenia, prze- chodz� g��wnie na oddychanie powietrzem atmosferycznym. Z tego powodu �limaki wodne, do kt�rych nale�� znane i cz�sto spotykane b�otniarki (rodzaj Lymnaea), musz� przebywa� blisko powierzchni. Przed zbyt szybk� utrat� wody pod- czas kr�tkotrwa�ego obsychania chroni je wydzielany �luz, dzi�ki kt�remu mog� pe�za� nawet wisz�c pod powierzchni� wody. Warstwa �luzu nie pozwala te� na nadmierne wnikanie wody s�odkiej do cia�a. Wytwarzaj�c �luz �limaki l�dowe, podobnie jak owady l�dowe, kt�re uszczelniaj� cia�o t�uszczami i sub- stancjami woskowymi, zastosowa�y niezwykle wa�ne rozwi�zanie pre- adaptacyjne, umo�liwiaj�c sobie stopniowe przechodzenie przez wil- gotn� stref� przybrze�n� do wody. Dlatego potomk�w grup �limak�w l�dowych szczeg�lnie cz�sto mo�na spotka� zw�aszcza w niewielkich zbiornikach wodnych. W du�ych jeziorach i wodach p�yn�cych za- zwyczaj wyst�puj� tylko nieliczne gatunki. > B�otniarka stawowa (L stagnalis) Powierzchnia wody jako �rodowisko �ycia Powierzchnia du�ych jezior i w�d p�yn�cych rzadko bywa zupe�nie spokojna. Pr�dy i wiatr powoduj� wiry lub falowanie, kt�re raz po raz prze�amuj� napi�cie powierzchnio- we. W tych warunkach woda nie mo- �e wytworzy� stabilnej powierzchni. Natomiast ma�e, zacisznie po�o�one zbiorniki wodne lub spokojne zatoki i strefa przybrze�na jezior zape- wniaj� sta�e warunki zewn�trzne, pozwalaj�ce cz�steczkom wody na powierzchni na jak najg�stsze �upa- kowanie". Dzi�ki dipolowym w�a�ci- wo�ciom wody, o kt�rych by�a ju� mowa w pierwszym rozdziale, powierzchnia jest tak napi�ta, �e mo�e ud�wign�� niewielkie obci�- �enia. Cech� t� wykorzystuj� nie- kt�re wyspecjalizowane zwierz�ta wodne, �lizgaj�c si� po niej na sze- roko rozstawionych nogach niczym �y�wiarze po lodzie. Najbardziej znanym przyk�adem s� tu nartniki z rodzaju Gerris. Nale�� one do pluskwiak�w z grupy Gerro- morpha, czyli tzw. pluskwiak�w na- wodnych. W gruncie rzeczy pozosta- �y one owadami l�dowymi, tyle �e zagospodarowa�y powierzchni� wo- dy jako cz�� swojej przestrzeni �yciowej, kt�ra obejmuje tak�e brzeg. Na dwie pary szeroko rozsta- wionych tylnych odn�y (przednia, o wiele mniejsza, s�u�y do chwy- tania zdobyczy) tak rozk�ada si� ci�ar cia�a owada, �e ko�ce od- n�y tworz� w b�onie powierzch- niowej wody zaledwie niewielkie > Nartnik (Gerris sp.\ wg��bienia - dostatecznie ma�e, by napi�cie powierzchniowe nie uleg�o przerwaniu, a owad nie wpad� do wody, ale jednocze�nie wystar- czaj�co du�e, aby umo�liwi� nartni- kom odpychanie si� i ruch. Owad na ko�cach odn�y przenosi cia�o zry- wami do przodu z r�wn� �atwo�ci�, jak �y�wiarz, kt�ry odpycha si� od lodu, tworz�c w nim male�kie wg��- bienia. W bardzo podobny spos�b poruszaj� si� po powierzchni wody niekt�re paj�ki l�dowe (np. bagnik, Dolomedes sp. z rodziny Trechalei- dae), �yj�ce na brzegu, a z �atwo�- ci� wybiegaj�ce na wod�. U nartni- k�w adaptacja do tego szczeg�l- nego �rodowiska posz�a znacznie dalej. Na stronie brzusznej maj� one g�ste w�oski, kt�re chroni� je przed zamoczeniem, w razie do- tkni�cia powierzchni wody. Jest to bardzo wa�ne, poniewa� napi�cie powierzchniowe po prostu uwi�zi�o- by w�wczas jego ma�e cia�o. Poza tym podczas kopulacji mniejszy sa- mczyk cz�sto ka�e si� nosi� wi�- kszej samiczce na grzbiecie, co znacznie zwi�ksza jej ci�ar i niebezpiecze�stwo kontaktu z wo- d�. P�niej, gdy samiczka jest goto- wa do z�o�enia jajeczek, oboje part- nerzy cz�sto schodz� kilka centy- metr�w poni�ej powierzchni wody. Na powierzchni wody �yj� r�wnie� larwy nartnika, ale nie oddalaj� si� tak bardzo od brzegu, jak doros�e > Paj�k bagnik (Dolomedes fimbriatus) 89 owady. Nartniki s� wi�c silnie zwi�- zane ze �rodowiskiem wodnym. Ca�- kiem w wodzie �yj� liczni przedsta- wiciele prawdziwych pluskwiak�w wodnych {Nepomorpha), z kt�rych wymienili�my ju� p�oszczyc� i topie- lic� o d�ugich rurkach oddechowych na odw�oku. Nie mniej ni� �lizgaj�ce si� nartniki, rzucaj� si� w oczy, w stawach i ma- �ych jeziorach, szybko kr�c�ce si� w k�ko chrz�szcze kr�taki (rodzaj Gyrinus). S� czarne i b�yszcz�ce, a poruszaj� si� za pomoc� silnych odn�y p�ywnych, sprawiaj�c jed- nak wra�enie, jakby powierzchnia wody je wr�cz wi�zi�a. W rzeczywis- to�ci bez trudu potrafi� si� zanu- rzy�. P�cherzyk powietrza na koniu- szku odw�oka zdradza, �e przy- najmniej przez jaki� czas mog� przebywa� pod wod�. Ich cech� szczeg�ln�, a zarazem osobliwo�� biologiczn� stanowi� oczy. S� one podzielone na dwie cz�ci - doln�, zanurzon� w wodzie, i g�rn�, wystaj�c� nad powierz- chni�, dzi�ki czemu kr�tak mo�e jednocze�nie i t� mie� na oku

in

To byłby dla mnie zaszczyt, gdybyś złamała mi serce.

Search

Odnośniki