To byłby dla mnie zaszczyt, gdybyś złamała mi serce.
Gosposia potrafi się całkiem dobrze przysto- sować do zmienionych warunków środowisko- wych i wszędzie jest pospolita. Rozmieszczenie: Rozsiedlona w całej Europie, na północy osiąga Laponię, a w górach do- chodzi do wysokości 2000 m. Gęstość zasiedlenia: Występuje regularnie i nierzadko, a w niektóre lata nawet pospoli- cie. Jest aktywna nocą, toteż widzimy ją na ogół wieczorem, gdy przylatuje do jakiegoś źródła światła (np. lampy ulicznej) - w dzień odpoczywa na ciemnym tle, maskując się w ten sposób; jeśli bystry wzrok jakiejś sikorki jednak ją odkryje, błyskawicznie unosi przed- nie skrzydła, po czym znika prześladowcy z pola widzenia zanim minie moment przestrachu wywołanego nagłym mignięciem jaskrawych skrzydeł tylnych. Okres występowania imago: Jedna generacja, w lipcu i sierpniu. Okres występowania gąsienicy: Od września do maja; zimuje gąsienica. Gąsienica prowa- dzi „niezależny" tryb życia, można ją czasem spotkać przechodzącą przez drogę w poszuki- waniu kryjówki do przepoczwarczenia. Długie owłosienie z rudawymi szczecinami w okoli- cach głowy sprawia, że trudno go nie zauwa- żyć - zwłaszcza że osiąga poważne rozmiary (do 6 cm). W razie niebezpieczeństwa spada na ziemię, zwija się w kłębek (ostre szczecinki sterczą na wszystkie strony) i udaje martwą. Przed przepoczwarczeniem otacza się oprzę- dem tuż nad ziemią między łodyżkami roślin lub na ziemi w niewielkim wgłębieniu. Rośliny żywicielskie: Dla lasu gosposia nie jest niebezpieczna nawet przy liczniejszym wystąpieniu. Można ją spotkać na jeżynach, malinach, kalinie, wiciokrzewie, wrzosie, jano- wcu, i wielu innych roślinach warstwy runa i podszytu. Ponieważ żeruje na rozmaitych roślinach, fachowcy zaliczają ją do polifagów; motyle polifagiczne łatwiej mogą przystoso- wać się do zmian środowiska niż tak zwane gatunki monofagiczne, t.j. takie, których gąsie- nice mogą się odżywiać tylko jednym gatun- kiem roślin: takie gatunki rozprzestrzeniają się trudniej, lub w ogóle nie są do tego zdolne. Uwagi: Gosposia wykazuje niezwykłą skłonność do tworzenia odmian: deseń przed- nich skrzydeł niemal każdego osobnika jest inny, a i skrzydła tylne bywają czerwone lub żółte z licznymi drobnymi plamkami albo pra- wie zupełnie czarne. Ponadto występuje cały szereg pokrewnych i bardzo podobnych gatun- ków, z których wymienimy poniżej tylko te najbardziej znane. Niedźwiedziówka pajmatka (Pericallia mat- ronula L) [LI] jest znacznie większa (skrzydło przednie długości 4 cm) niż o wiele pospolit- sza gosposia. Pajmatka występuje w całej Eu- ropie i sięga daleko w głąb Azji, ale ostatnio w wielu miejscach wyginęła, dlatego też nie- wiele wiemy o jej trybie życia i zmienności indywidualnej. Jej gąsienice zimują dwukrot- nie, zanim się przepoczwarczą. Niedźwiedziówka włodarka (Epicallia villica) jest spotykana tylko w cieplejszych rejonach Europy i południowo-zachodniej Azji. Choć jej gąsienica żyje na tak pospolitych roślinach jak brodawnik, jasnota i krwawnik - włodarka nie- mal wyginęła w środkowej Europie. 78 Niedzwiedziowka krasopani Panaxia dominula L Wygląd: Przednie skrzydło ma 2,2-2,7 cm dłu- gości; jego górna powierzchnia jest lśniąca, ciemnobrunatna z dużymi, białymi i żółtymi plamami. Wierzch tylnych skrzydeł jest czer- wony - wyjątkowo żółty - z czarnymi, bardzo zmiennymi indywidualnie plamami. Krasopani ma dobrze rozwinięte narządy gębowe, służą- ce do pobierania nektaru, co odróżnia ją od większości niedżwiedziówek, u których ssa- wka jest zredukowana. Środowisko: Krasopani spotykana jest w miej- scach wilgotnych, jak wąwozy ze strumieniami lub mokre lasy z polanami porośniętymi jeży- ną i pokrzywą. Rozmieszczenie: Rozmieszczona wyspowo niemal w całej Europie, na północ sięga do środkowej Szwecji i południowej Finlandii. Gęstość zasiedlenia: W niektórych rejonach Europy krasopani występuje pospolicie, ale i tam obserwuje się zwykle silne wahania jej liczebności. Okres występowania imago: Druga połowa czerwca i lipiec; jedno pokolenie. Wygląd: Skrzydło przednie długości 2,1-2,6 cm, z wierzchu żółto prążkowane, na ciemno- brunatnym lub ochrowym tle; na skrzydle tyl- nym dwie czarne plamki i jedna większa, nie- regularna plama