To byłby dla mnie zaszczyt, gdybyś złamała mi serce.

Postulowały np. uchwalanie podatków pod warunkiem ściągania ich przez własny aparat Stanów (co ; było dowodem braku zaufania do urzędników królewskich i zarazem próbą ograniczenia nadużyć, jakie się przy okazji poboru podatków regularnie zdarzały), domagały się kontrolowania wydatków królewskich, uznania zasady periodycznego zwoływania Stanów, wreszcie wpływu na dobór doradców króla i wprowadzenie do tego grona przedstawicieli Stanów. Wtedy także pojawiły się propozycje przyznania Stanom prawa dysponowania koroną (problem ten powrócił w 1420 r. w związku z traktatem w Troyes, w którym król Karol VI] przekazał następstwo tronu swemu zięciowi, królowi Anglii Henrykowi V; postanowienia tego traktatu zostały zaakceptowane przez zwołane w tym celu Stany Generalne). Z kryzysu lat 1355-58 zwycięsko wyszła władza królewska. Ówczesny delfin, czyli następca tronu, przyszły Karol V, odwołał się do stanów prowincjonalnych, uzyskał ich poparcie i złamał opór Stanów Generalnych. Znaczenie Stanów 85. Od połowy XIV wieku królowie zaczęli zwoływać stany Generalnych prowincjonalne. Ich skład był podobny do składu Stanów Generalnych. Stany prowincjonalne obejmowały swych zasięgiem daną prowincję, choć zdarzało się, że zwoływane były także na szczeblu bali-watu. Królowie francuscy chętniej odwoływali się do stanów prowincjonalnych, gdyż łatwiej im było na tym szczeblu wymusić ustępstwa podatkowe. O znaczeniu i roli stanów prowincjonalnych decydowało także to, że potrafiły one zorganizować własne służby kontroli skar- Ustrój Francji do schyłku XV wieku 57 Baliwowie bowej, co w efekcie doprowadziło do dualizmu systemu podatkowego (o_czyin niżej). W przeciwieństwie do Stanów Generalnych, stany prowincjonalne zbierały się w miarę regularnie aż do końca monarchii absolutnej. 5. Zarząd lokalny 86. Na najniższym szczeblu funkcje zarządu lokalnego wykony- Prewoci wali prewoci. Byli to dawni zarządcy majątku królewskiego, przekształceni w nominowanych funkcjonariuszy królewskich. W ich rękach znalazły się funkcje administracyjne, sądowe, podatkowe i policyjne, które wykonywali w małych okręgach. Prewoci sprawowali także kontrolę nad niektórymi miastami (tzw. miastami prewotalny-ini). Liczne i bezustanne skargi na działalność prewotów zmusiły władzę królewską do zorganizowania kontroli ich poczynań. Służyć temu miała instytucja baliwów. 87. Baliwowie byli początkowo objazdowymi kontrolerami prewotów, powoływanymi przez króla z grona nadwornych rycerzy. Z czasem otrzymywali do kontroli konkretny okręg (zwany baliwatem), co znalazło swe odzwierciedlenie z nazwie urzędu. Od^260j\_prze-stają już nosić nazwę baliwa Jego Królewskiej Mości, lecz stają się baliwami określonych okręgów (np. baliw Senlis, czy Amiens). Nadal jednak podlegali częstym rotacjom. Przykładowo, Filip de Beauma-noir, autor „Spisu prawa zwyczajowego okręgu Clermont-le-Beauvaisis", w latach 1279-92 pełnił funkcję baliwa okręgu Cler-mont, seneszala (odpowiednik baliwa) w Poitou, ambasadora w Rzymie i ponownie baliwa, kolejno w Varmandois, Touraine i Senlis. Baliwowie, z czasem rekrutujący się spośród dobrze wykształconej grupy legistów, byli opłacani przez króla i pozostawali pod jego stałą Jkontrolą. Z tego względu, mimo pewnych prób w czasach Karola VII, urząd ten nie został nigdy sfeudalizowany. 88. Baliw miał uprawnienia w zakresie administracji, podatków, Uprawnienia wojskowości i sądownictwa. W zakresie administracji kontrolował baIlvva targi, nadzorował budowle, rozpowszechniał decyzje królewskie. W zakresie spraw wojskowych zwoływał pospolite ruszenie, kontrolował fortyfikacje. W zakresie podatków nadzorował działalność prewotów (także jako instancja odwoławcza od ich decyzji) i gromadził dochody państwowe na szczeblu okręgu. Niezwykle ważne okazały się uprawnienia sądowe baliwa. W tym zakresie stał się narzędziem ekspansji sądownictwa królewskiego i ograniczania władzy sądowej miejscowych notabli. Baliw rozpatrywał odwołania od sądu prewota i działał 58 PAŃSTWO PA TRYMONIALNO-LENNE jako sąd pierwszej instancji w ważniejszych sprawach, w tym we wszystkich sprawach dotyczących szlachty. Znaczenie 89. Urząd baliwa odegrał ogromną rolę w procesie umacniania urzędu baliwa ^y^j^y królewskiej. Wyposażenie go w liczne kompetencje pozwoliło na przełamanie monopolu lokalnego możnowładztwa. Uprawnienia te dublowały niekiedy dawne uprawnienia lokalnych notabli, których król nie mógł pozbawić nadanych wcześniej przywilejów. Stworzenie konkurencyjnej struktury okazało się zatem skutecznym sposobem na zminimalizowanie roli dawnych hrabiów i książąt. Od czasów Ludwika IX (połowa XIII w.) próbowano całą administrację lokalną poddać dodatkowej kontroli. Wykonywać ją mieli specjalni komisarze, działający podobnie do missi dominici i rekrutujący się np. z zakonu franciszkanów. Ich działalność nie została jednak uregulowana i wkrótce straciła na znaczeniu. Dualizm administracji skarbowej 90. Trzeba także odnotować swoisty dualizm w zakresie administracji skarbowej. Wynikał on z tego, że Stany Generalne i stany prowincjonalne miały własne służby skarbowe. Dla podatków nadzwyczajnych uchwalanych przez Stany Generalne stosowano podział kraju na elekcje o obszarze pokrywającym się mniej więcej z terytorium diecezji. Elekcją kierowali trzej elekci, rekrutujący się z trzech stanów. Na szczeblu centralnym działało natomiast, jako organ Stanów Generalnych, trzech generałów finansowych. Na szczeblu tym funkcjonowało jednocześnie czterech skarbników królewskich, którzy nadzorowali pracę prewotów, baliwów i poborców w zakresie skar-bowości królewskiej