Tak

Barles wiedzia� z do�wiadczenia, �e mo�dzierze s� bardzo z�o�liwe. I niech temu zaprzeczy owych siedemdziesi�ciu nieszcz�snych zabitych od jednego wybuchu dwa tygodnie p�niej na targu w Sarajewie. Albo ci, kt�rzy stali w kolejce po wod� w Mostarze. Kolejki po wod�, chleb czy cokolwiek, wszelkiego rodzaju ludzkie skupiska, by�y ulubionym celem snajper�w strzelaj�cych nabojami rozpryskowymi. Naboje te nale�� do katechizmu snajper�w, razem ze star� zasad�, �e nigdy nie wolno zabi� pierwszej ofiary pierwszym strza�em. Wyt�umaczy� to Barlesowi i Marquezowi pewien bo�niacki snajper w starej cz�ci Sarajewa: bardziej op�aca si� strzela� w cz�ci cia�a takie jak r�ce i nogi, �eby le�eli i wykrwawiali si�, a naprawd� polowa� na ludzi, kt�rzy nios� pomoc. Dopiero na koniec dobi� ostatnim strza�em w g�ow�. Potem sfilmowali snajpera demonstruj�cego to w praktyce i dowiedzieli si�, �e czasem, jak si� ma szcz�cie, mo�na trafi� w g�ow� i tak uszkodzi� m�zg, �eby nadal wysy�a� impulsy i kiedy cia�o jeszcze si� porusza, a ludzie my�l�, �e ranny �yje, id� po niego i wtedy - bang! Miguel Gil Moreno bardzo si� w�wczas w Mostarze oburzy�, kiedy mu o tym opowiedzieli. Miguel by� barcelo�skim adwokatem, kt�ry zamieni� tog� na dziennikarstwo i przeje�d�a� z jednej strony frontu na drug� motorem terenowym z silnikiem 650 cm3. To by�a jego pierwsza wojna i wszystkim bardzo si� przejmowa�, bo by� w tym wieku, kiedy dziennikarz jeszcze wierzy w dobrych i z�ych, traci g�ow� dla spraw przegranych - i kobiet, i wojen. By� odwa�ny, dumny i uprzejmy: nigdy nikogo o nic nie prosi�, do wszystkich zwraca� si� per pan i bardzo uwa�a� na s�owa. Miguel za�atwi� sobie akredytacj�, nikt nie wie w jaki spos�b, jako korespondent czasopisma "Tylko Motocykl" i przesy�a� �wietne korespondencje z pierwszej linii dla "El Mundo" i dla dziennik�w regionalnych, wykorzystuj�c do tego satelitarny telefon Czwartego Korpusu Armii. Kiedy inni dziennikarze opowiadali o wojnie z hotelowych pokoi w Medugorje, Splicie czy Zagrzebiu, on niemal ca�y czas mieszka� w Mostarze, cz�sto wyje�d�a� i wraca� z lekarstwami i jedzeniem dla dzieci. Mo�na go by�o spotka� w�r�d ruin - zielona chustka wok� g�owy, wysoki, chudy i nieogolony, z zaczerwienionymi oczami i spojrzeniem, jakie ma cz�owiek po przebiegni�ciu najd�u�szych tysi�ca metr�w swojego �ycia; tysi�ca metr�w, kt�re na zawsze b�d� go dzieli�y od tych, do kt�rych nikt nigdy nie strzela�. Mia� przezwisko Mud�ahedin, bo przez swoje ciemne w�osy i orli nos bardziej wygl�da� na Muzu�manina ni� sami Bo�niacy. Potem, kiedy zostawa� bez grosza, pozwalali mu zadzwoni� z satelitarnego telefonu TVE do domu, do matki, kt�ra zawsze robi�a mu przera�liwe awantury. Dziwni ludzie. Wojny zawsze by�y pe�ne dziwnych ludzi. Jak Heidi, niemiecka dziennikarka, kt�ra karmi�a okruchami chleba go��bie na placu Bascarsija i w�cieka�a si�, kiedy wybuchy bomb je p�oszy�y. Albo Florent, francuski fotograf, przystojny jak model od Armaniego, staraj�cy si� za wszelk� cen�, �eby go trafili, bo narzeczona w Pary�u zdradzi�a go, podczas kiedy on nadstawia� g�ow� w Sarajewie; zrozpaczony chodzi� po Sniper Avenue, czekaj�c, a� go trafi�, a Gervasio Sanchez i kumple z daleka robili mu zdj�cia teleobiektywem, na wszelki wypadek. Jednak snajperzy olewali go. Dziwni ludzie, jak Antioco Lostia, z "Corriere", mediola�czyk tak wielki, �e jego kamizelka kuloodporna przypomina�a kuloodporny stanik, mia� z�by jak kr�lik i w�osy �ci�te na je�a; je�li do jakiego� pokoju w hotelu Holiday Inn wpada� pocisk, Antioco skre�la� go z listy, kt�r� nosi� w kieszeni, jakby to by� kartonik do bingo. Kiedy� urz�dzi� wielk� imprez� z tej okazji, �e przelecia� naj�adniejsz� t�umaczk� w hotelu, i ca�e towarzystwo, ��cznie z sam� t�umaczk�, spotka�o si� w hotelowej restauracji otwartej na t� uroczysto�� za spraw� dolar�w, i wszyscy razem jedli konserwy i spaghetti, a serbskie pociski spada�y na ulice. Dziwni ludzie, jak banda Julia Alonso, ekipa pracuj�ca dla r�nych telewizji, towarzystwo zawsze za�pane i d�wigaj�ce olbrzymi� butl� whisky: Maria Portugalka, korespondentka radiowa, kt�ra �piewa�a fados i negro spirituals, kiedy si� upi�a; Pinto, reporter, gwiazda Telewizji Portugalskiej, mimo �e by� zdrowo r�bni�ty; Petit Francuz, turysta, kt�ry przyjecha� do Sarajewa ren�wk� 4L, �eby zobaczy�, jak wygl�da wojna i postanowi� zosta�; i sam Julio, kt�ry pracowa� w Telewizji Hiszpa�skiej dla "Przegl�du Tygodnia" do czasu, kiedy postanowi� si� uniezale�ni�. Ci�gn�� si� za nimi ca�y orszak wolnych strzelc�w, zwariowanych poszukiwaczy przyg�d, dziwek - Pinto kocha� jedn� - i lokalnych t�umaczy, a wszyscy pakowali si� w sam �rodek awantur w rozwalaj�cym si� samochodzie, podziurawionym przez kule i wype�nionym pustymi butelkami, z magnetofonem na ca�y regulator, i zawsze kompletnie pijani i nadal pij�cy. Kiedy� Maria Portugalka poprosi�a Fernanda Mugik� o zgod� na wyk�panie si� w jego pokoju w Holiday Inn, a potem zasn�a w ��ku kompletnie naga, le��c na plecach. Mia�a wspania�e piersi, kiedy wi�c Mugica tak j� zasta�, poszed� po Barlesa i ca�y wiecz�r przesiedzieli na wprost ��ka, pij�c i gadaj�c, r�wnocze�nie podziwiaj�c pejza�. Banda Julia Alonso sta�a si� legend� w plemieniu specjalnych wys�annik�w. Wszyscy jej cz�onkowie byli kompletnie szaleni, ale du�o pracowali i mieli niesamowite szcz�cie. Kiedy� w Osijeku Julio sta� z kamer� na ramieniu, filmuj�c dach, na kt�ry dziesi�� sekund wcze�niej spad� pocisk, a po chwili wybuch� dok�adnie w tym samym miejscu nast�pny i wszystkie dach�wki spad�y wprost na niego, i wysz�y mu zdj�cia - jak sam to nazwa�, strzepuj�c z siebie py� - zajebiste. Innym razem Petit Francuz prowadzi� kompletnie na�pany, pomyli� drog� i wpakowa� ich wszystkich w sam �rodek frontu pod Dobrinj�, gdzie nie odwa�y�y si� pojawia� nawet niebieskie he�my. Nikt jednak nawet do nich nie strzeli�. Wszyscy - Serbowie, Chorwaci i Muzu�manie - byli zbyt zdziwieni, �eby zareagowa�, kiedy patrzyli na band� wariat�w, kt�rzy k��cili si� i ruszali to w ty�, to w prz�d, na �rodku pola bitwy, wyrzucaj�c przez okno puste butelki po whisky J&B na pe�ne min pola. Jorge Melgarejo, kt�ry w przyp�ywie chwilowej psychicznej alienacji wybra� si� z nimi tego dnia, poci� si� jak mysz na samo wspomnienie