To byłby dla mnie zaszczyt, gdybyś złamała mi serce.

Tak jak irydolog, odczyta z tęczówki oka stan pacjenta, tak doświadczony recenzent, na podstawie lektury wstępu i zakończenia, z łatwością oceni Twoje możliwości oraz stopień wysiłku intelektualnego, który włożyłeś w pracę magisterską Jak powinno być skonstruowane dobre zakończenie? Pamiętaj, iż musi istnieć relacja między poszczególnymi częściami twojej pracy. Zakończenie powinno pozostawać w związku ze wstępem i poprzedzającymi je rozdziałami73. 72 K. Woźniak: O pisaniu prac magisterskich. Przewodnik praktyczny, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1998, s. 110. 73 J. Boć: Jak pisać pracę magisterską, Kolonia Limited, Wrocław 1999, s. 22. 73 Wstęp i zakończenie pracy magisterskiej Rewelacyjnie będzie, jeżeli Twoje zakończenie zostanie wkomponowane w całość pracy magisterskiej, tak, aby stanowiło z nią jedność. Co powinno zawierać zakończenie pracy magisterskiej? Na seminarium z prawa międzynarodowego publicznego, promotor uczulał nas, iż zakończenie nie jest zbiorem ogólników napisanych na końcu pracy magisterskiej. To raczej synteza - podsumowanie tego, co staraliśmy się przekazać pisząc prace magisterskie. Jest rzeczą oczywistą, że z zakończeniem wiąże się konieczność wskazania wniosków, do których doszedłeś w trakcie pisania pracy. Najogólniej rzecz ujmując, wnioski mają stanowić syntetyczne ujęcie wyników dociekań, powinny odpowiadać problemowi sformułowanemu w tytule pracy, a szczególnie jej celowi . W tym miejscu posłużę się radą naszego promotora, który podpowiadał nam, iż idealnym wyjściem z kłopotów jakie niesie ze sobą syntetyczne ujęcie wyników dociekań jest stopniowanie. No tak, zapewne mruczysz sobie pod nosem, łatwo jej to napisać -stopniowanie - ale jak ma ono wyglądać w praktyce. Po pierwsze, zacznij od nawiązania do celu swej pracy, następnie powiedz, jaki jest wynik realizacji tego celu. W zakończeniu musisz przejść od rozważań szczegółowych (zawartych w poszczególnych rozdziałach), do ogólnej refleksji nad przedmiotem badań, ogólnej jego oceny. Idealnie będzie, jeśli będziesz w stanie sformułować dodatkowo jakieś sugestie, krytyczne uwagi, propozycje nowych rozwiązań prawnych. Czego należy się wystrzegać pisząc zakończenie? Przede wszystkim, jak ognia unikaj powtarzania wniosków padających w trakcie pisania kolejnych rozdziałów. Przyznam, że nie jest to łatwe w sytuacji, gdy palce same wystukują na klawiaturze stwierdzenia, o których pisałeś uprzednio w poszczególnych rozdziałach pracy magisterskiej. Wnioski powtarzane kilkakrotnie, po pewnym czasie stają się nużące, nie wnoszą niczego nowego do pracy, a tym samym obniżają jej wartość. Jeżeli znajdziesz się już w takiej 74 S. Urban, W. Ładoński: Jak napisać dobrą pracę magisterską?, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 2001, s. 185. 74 Wstęp i zakończenie pracy magisterskiej sytuacji, postaraj się sprecyzować, bądź też ożywić swoje wnioski. Nie formułuj również wniosków w sposób otwarty, nie dokończony, gdyż wówczas Twoja praca będzie sprawiała wrażenie niekompletnej, a egzaminator odniesie wrażenie, że nie do końca wiedziałeś o czym piszesz. Pośród prac magisterskich spotkać można też takie, które stanowią zwykłą kompilację fragmentów dwóch lub trzech opracowań nie spojonych żadną głębszą myślą. Są to prace, których autorzy idą na tzw. łatwiznę, spisując z fachowej literatury te fragmenty, które wydają im się adekwatne do zakończenia. Jest to jeden z najbardziej karygodnych błędów, gdyż taki zlepek myślowy wprowadza chaos i dezorganizację do pracy, a zakończenie czyni niespójnym i nie adekwatnym do całości pracy. Kolejną rzeczą, której powinieneś się wystrzegać, jest rozmienianie wniosków końcowych „na drobne", zbytnie wchodzenie w szczegóły, zajmowanie się detalami. Postaraj się więc, aby Twoje podsumowanie stanowiło spójną całość - było klarowne i wyraźne. Aby przybliżyć Ci tę kwestię posłużę się tematem mojej pracy magisterskiej, który brzmi: Prawo do rzetelnego procesu w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka z 1950 r. (art. 6 EKPCz). We własnym zakończeniu, nie podawałam dokładnej liczby skarg napływających do Trybunału w Strasburgu, ograniczyłam się tylko do wskazania, iż większość spraw napływających do Strasburga stanowią skargi w przedmiocie naruszenia prawa do rzetelnego procesu. Uznałam, że gdybym zaczęła skupiać się na liczbach, moje zakończenie bardziej nadawało by się do pracy z zakresu socjologii, czy też matematyki