To byłby dla mnie zaszczyt, gdybyś złamała mi serce.

— Wyznają pogląd, że Bóg, byt pierwotny nie może dzielić się na gatunki i rodzaje. — Filozofowie niesłusznie twierdzą, że Bóg jest istotą prostą bez auidditas. 2' Ten traktat został napisany po persktt. 27 Samozniszczenie filozofów. Al-Gazali napisał ten traktat w okresie pomiędzy rokiem 1091 a 1095. ** Zniszczenie „Zniszczenia". Ibn RuSd napisał to dzieło w roku 1180. Por. Tahafut at-taMfut, oprać. M. Bouyges, Bejrut 1930. " Por. al-Grazali, Tahafut al-faldsifa, oprać. S. Dunya, Kair 1980. Wstęp XV — gtarają się na próżno ustalić, że istota ta jest nie-cielesna. — Filozofowie nie potrafią udowodnić, że świat ma twórcę i przyczynę, co sprawia, że popadają w ateizm, :— Filozofowie nie są w stanie dowieść, że Bóg zna rzeczy będące poza nim, że zna w sposób ogólny rodzaje i gatunki. — 2sTie potrafią udowodnić, że Bóg zna także własną istotę. — Błędem jest przekonanie filozofów o tym, że Bóg nie zna rzeczy szczegółowych lub czasowych przypadłości, wynikających z praw przyrody. — Filozofowie nie potrafią podać żadnego dowodu, że sfery niebieskie mają życie i są posłuszne Bogu w swym ruchu, wywołanym działaniem duszy obdarzonej wolą. — Błędem jest stwierdzenie filozofów, że sfery mają cel i dążenie, które je wprowadza w ruch. — Błędna jest ich teoria o duszach sfer, które znałyby wszystkie rzeczy szczegółowe. — Teoria przyczynowości przedstawiona przez filozofów jest błędem. Błędem jest również ich przeczenie, że ciała mogłyby zachowywać się inaczej niż tego wymagają prawa natury. — Filozofowie nie są w stanie udowodnić ściśle, że dusza ludzka jest substancją duchową, istniejącą samoistnie bez ciała. — Me potrafią dowieść, że dusza jest niezniszczalna. — Filozofowie przeczą, że umarli zmartwychwstają, jak również zaprzeczają, że istnieją radości raju i męki piekła. Iątięad fi al-i'tiqad *° We wstępie do dzieła al-óazali określa znaczenie kalam 31, która to dziedzina pozwala człowiekowi poznać Boga, jego atrybuty, a także działalność boskich wysłanników. 30 Umiarkowanie w wierze. Al-G-azali napisał to dzieło w okresie 1091-1095. 31 Dokładnie „słowo". Tutaj „teologia muzułmańska". XVI Wstęp Zasadniczy tekst traktatu składa się z czterech rozdziałów. "W pierwszym autor rozpatruje istotę Boga. Al-Gazali dowodzi, że Bóg jest wieczny, trwający, że nie jest ani substancją, ani ciałem, ani akcydensem. Bóg nie znajduje się w żadnym konkretnym kierunku ani miejscu. Bóg jest wreszcie widoczny i jeden. W drugim rozdziale autor przechodzi do boskich atrybutów 32, stwierdzając, iż atrybuty nie są istotą, lecz czymś dodatkoAvym. Jednocześnie atrybuty znajdują się w samej istocie i nie mogą być od niej oddzielone. Ponadto atrybuty są wieczne, a imiona, które od nich pochodzą, są prawrdziwe. W rozdziale trzecim al-Gazali rozpatruje czyny Boga. Bóg jest wolny w swoim tworzeniu. Może narzucać stworzeniom coś, czego te nie są w stanie wykonać. Jednocześnie Bóg nie czyni niczego na próżno. Eozdział czwarty dotyczy proroctwa i eschatologii. Autor wrychodzi od stwierdzenia, że Muhammad jest prawdziwym prorokiem, a następnie zajmuje się analizą takich pojęć jak imam i kalif. Ihya 'wlum ad-din 33 Dzieło składa się z czterech tomów, z których każdy został podzielony na dziesięć ksiąg. Tom pierwszy zajmuje się zasadniczymi praktykami wiary, omawiając modlitwę, jałmużnę, post, pielgrzymkę, czystość, ablucje i lekturę Koranu. W tomie drugim autor umieścił wskazówki dotyczące dobrych obyczajów i postępowania w małżeństwie, w handlu, podróży, w stosunkach międzyludzkich oraz w spożywaniu posiłków. W tej części dzieła znajdują się także księgi omawiające przyjaźń, życie w samotności, jak również traktujące o muzyce i śpiewie. Wspomniany tom kończy się przykładami z życia Mu-hammada. Część trzecia i czwarta Ihya zostały poświęcone mis- 32 Bóg posiada siedem atrybutów: jest potężny, mądry, żywy, chcący, słyszący, wiedzący i mówiący. 33 Ożywienie nauk religijnych. Al-Gazali pisał ten traktat w latach 1095-1106. Wstęp XVII tyce i moralności