To byłby dla mnie zaszczyt, gdybyś złamała mi serce.
Powinno ono być co- dziennym ludzkim doświadczeniem. Jedyną drogą do przekroczenia krzywdy jest przyjęcie postawy przebaczenia i pojednania. Wezwanie Jezusa, aby przebaczyć bra- tu siedemdziesiąt siedem razy, czyli zawsze, jest zaproszeniem do budowania w nas stałej, wiernej postawy przebaczania i poje- dnania wobec wszystkich naszych bliźnich. Krzywda przestaje być niszcząca, jeżeli zostaje złączona z przebaczeniem i pojedna- niem. Nasza postawa przebaczania i pojednania ujawnia się dopiero w kontekście doznanej krzywdy. Wiele osób deklaruje w sposób szlachetny gotowość przebaczenia, ale tylko do momentu, w któ- rym same nie stają przed doświadczeniem rzeczywistej, głębokiej i "niczym nie zasłużonej" krzywdy. Aby móc przebaczać innym i żyć z nimi w zgodzie, trzeba naj- pierw dostrzec potrzebę przebaczenia sobie samemu wielu niedo- skonałości, błędów i grzechów. Pojednanie z sobą jest konie- cznym krokiem do pojednania z ludźmi. Ludzie krzywdzą innych, ponieważ nie umieją pogodzić się z własnym nieudanym życiem. Człowiek pojednany z sobą samym staje się wręcz niezdolny do wyrządzania większych krzywd innym. Rozdział III: KRZYWDY W RELACJACH MIĘDZYLUDZKICH Rodzina, z której człowiek wychodzi, jest zasadniczym punk- tem odniesienia dla jego osobistego rozwoju. To właśnie rodzina wraz z całą jej historią wpływa w decydujący sposób na całą osobistą historię i na historię własnej rodziny. W historii na- rastają i w historii też bywają rozwiązywane wszystkie najważ- niejsze ludzkie problemy. "Każdy aktualny stan - mówi Roman In- garden - nosi na sobie niejako piętno całej historii poprzedza- jących go stanów. (...) Cała przeszłość nieustannie się konser- wuje, sama z siebie, automatycznie. Towarzyszy nam w każdej chwili naszego życia". Wszystkie ludzkie zranienia powstają w historii życia i tylko z uwzględnieniem całej historii mogą być skutecznie leczone. 1. Historia rodzinna Historia rodzinna ma ważny wpływ na kształt całego naszego życia oraz na kształt więzi, które budujemy. To właśnie związki rodzinne, zarówno z przeszłości, jak i obecne, decydują w zna- cznym stopniu o naszym ludzkim szczęściu. Im ściślejsze są te związki, tym więcej ludzkiego szczęścia. Bliskość ta niesie jednak z sobą niemałe ryzyko. Im większa intymność między osobami, tym łatwiej mogą się one ranić. Nie można zranić człowieka, który żyje daleko od nas. Natomiast ła- two możemy zranić kogoś, kto żyje blisko. Zranienia w relacjach rodzinnych są zawsze źródłem wielkiego rozczarowania, cierpienia i bólu, także wówczas, gdy chodzi o "stare historie", które przeżyło się już wiele lat temu. Właś- nie te stare historie, jeżeli nie zostały uzdrowione, oczysz- czone, mogą być źródłem bólu i mogą też w jakiejś mierze wpły- wać na nasze dzisiejsze postawy i zachowania oraz na nasze wię- zi we własnej rodzinie. Właśnie dlatego tak ważny jest powrót do wszystkich skrzywdzeń doznanych w środowisku rodzinnym, aby nie były one przenoszone (najczęściej w sposób nieświadomy) na nasze obecne relacje, zarówno rodzinne, jak i pozarodzinne. "Zdarza się w wielu przypadkach - pisze Carl Gustav Jung - że [człowiek] nosi w sobie pewną historię, której nikomu nie opowiada, której z reguły poza nim nikt nie zna. Dla mnie właś- ciwa terapia rozpoczyna się dopiero po zbadaniu tej osobistej historii. Stanowi ona tajemnicę chorego - tajemnicę, która go złamała. A jednak kryje się w niej klucz do terapii. Rzeczą le- karza jest znaleźć sposób, by dotrzeć do tej historii. Lekarz musi stawiać pytania dotyczące całego człowieka". To, co Jung odsłania u ludzi głęboko zranionych psychicznie, trzeba umieć zobaczyć także u osób "normalnych", posiadających może "mniejsze" zranienia, które niekoniecznie muszą jednak oznaczać mniejsze cierpienie. Również małe krzywdy i "małe" - wzajemnie sobie zadawane przez dłuższy czas - rany mogą tworzyć grube pokłady poczucia krzywdy, które domagają się wewnętrznego uzdrowienia. 2. Trudne układy rodzinne Także w małżeństwach i rodzinach w "miarę dojrzałych i nor- malnych" tworzą się często trudne układy, które czynią codzien- ne życie rodzinne bardzo trudnym