To byłby dla mnie zaszczyt, gdybyś złamała mi serce.
Dziecko niewi- dome od urodzenia może wydawać się spowolniałe, gdyż ro- dzice byli tak troskliwi, że nie nauczyło się samo jeść, ubierać czy dbać o własną toaletę. Może okazać się bardzo trudne okre- ślenie rzeczywistej inteligencji dziecka z porażeniem mózgo- wym, zwłaszcza gdy mowę ma niewyraźną, a wady fizyczne 150 Nauczanie i wychowanie uniemożliwiają mu mówienie czy przeprowadzenie badań nor- malną drogą. Doświadczony jednak egzaminator, który miał już do czynienia z podobnymi dziećmi, z reguły oceni takie dziec- ko właściwie albo co najmniej znajdzie punkt wyjścia do dal- szej diagnozy. Wychowawcy znający upośledzone dzieci stwier- dzają, że ocena ta jest tylko tymczasowa. Są gotowi zmienić program szkolenia w świetle późniejszych badań i obserwacji. Czasami 'Osiągnięcia szkolne dziecka nie odzwierciedlają jego zdolności umysłowych. Badanie testowe może wyświetlić to za- gadnienie. Nauczyciele dziecka mogą wówczas próbować odpo- wiedzieć na pytanie, dlaczego dziecko robi w szkole słabsze po- stępy. Może choroba czy inne zajęcia zabrały mu czas przezna- czony na naukę. Część dzieci ma osiągnięcia poniżej swojego poziomu umysłowego, bo są zniechęcone lub mają kłopoty. Cza- sem długi okres poważnego ograniczenia aktywności obniża ini- cjatywę dziecka i powoduje zwiększoną zależność. Rozmowy z rodzicami i dalsze badania psychologiczne pomagają szkole opanować ten problem. Celem badania, jak widzisz, nie jest uzyskanie wskaźników czy sklasyfikowanie upośledzenia, ale sprawdzenie, czy dziecko otrzymuje taką pomoc, jakiej potrze- buje. Nie będziesz wiedział przecież, jakie udogodnienie wpro- wadzić w jego życiu szkolnym czy domowym, dopóki nie po- znasz przyczyn poszczególrfych problemów wychowawczych. Z drugiej strony są uczniowie, którzy osiągają więcej, niż można by się spodziewać po wynikach ich I. L, gdyż ich prag- nienie odniesienia sukcesu je=,t bardzo silne. Obecnie prowadzi się wiele klas i szkół dla dzieci umysłowo opóźnionych, „wyuczalnych". Istnieje znacznie mniejsza, choć wciąż wzrastająca liczba szkół dla opóźnionych umysłowo „wy- ćwiczalnych" dzieci. „Wyuczalne" dzieci rozwijają się umysło- wo, osiągając połowę do 3/4 poziomu inteligencji przeciętnego dziecka, podczas gdy dzieci „wyćwiczalne" osiągają J/4 do po- łowy poziomu przeciętnej inteligencji dziecka. Pamiętając o tych f 'otrzeby w zakresie nauczania i wychowania 151 i różnicach, możesz łatwo zrozumieć, że każda grupa wymaga odrębnej metody nauczania. Chociaż w ciągu pierwszych dwóch lat często podejrzewamy u dziecka opóźnienie w rozwoju umysłowym, nie potrafimy z całą pewnością określić czy stwierdzić stopnia niedorozwoju, zanim dziecko nie osiągnie wieku dwóch, trzech czy czterech lat. Nawet w przypadku dziecka mongołowatego stanowcze wypowiedzenie się, czy dziecko będzie „wyuczalne" czy „wy- ćwiczalne", czy całkowicie zależne od innych, zajmuje na ogół badającemu trzy do czterech lat. Powtarzanie badań wielo- krotnie w ciągu kilku lat daje wiarygodne informacje. Czasem rozwój fizyczny i umysłowy zostaje jednocześnie za- hamowany około dziesiątego roku życia. Jeżeli dziecko rozwi- jało się umysłowo szybciej niż inne dzieci, osiągnie poziom umysłowy wyższy od przeciętnego. Jeżeli jego rozwój był wol- niejszy od przeciętnego, w chwili zahamowania rozwoju osiąg- nie niższy od przeciętnego poziom umysłowy. Oczywiście w dal- szym ciągu będzie poznawało nowe fakty, ale nie będzie postę- pu w rozwoju jego zdolności rozumienia spraw bardziej skom- plikowanych. Iloraz inteligencji 1.1. nie jest wszystkim Oczywiście iloraz inteligencji nie jest jedynym czynnikiem, który należy uwzględniać w podejmowaniu decyzji dotyczącej kształ- cenia dziecka. Przede wszystkim nie ma ostrej różnicy między poziomem dzieci w górnej granicy niższej kategorii inteligen- cji a dziećmi w dolnej granicy kategorii wyższej