To byłby dla mnie zaszczyt, gdybyś złamała mi serce.
Herzl nie widział jednak potrzeby organizowania masowego ruchu, pokładając zaufanie w gabinetowych negocjacjach. Kongres powołał do życia SOS (należały do niej organizacje krajowe). Podczas obrad starły się rozmaite koncepcje ideowe, strategiczne i taktyczne, dając początek rozbieżnościom utrzymującym się do dziś. Powstał także (1899) Jewish Colonial Trust dla finansowania działalności w Palestynie. Utworzył on w 1902 Anglo-Palestine Company (później nazwę zmieniono na Anglo-Palestine Bank, od 1951 Bank Leumi le-Israel, istniejący do dziś). Herzl wierzył w powstanie państwa skupiającego Żydów rozproszonych po świecie, którego ustrój opisywał w duchu utopii społecznych, drogę do celu widząc w działaniach przywódców, kierujących narodem i negocjujących z dyplomatami. Krytyczne stanowisko wobec tej koncepcji zajmował Aszer (Hirsz) Cwi Ginsberg (ur. w Skwirze na Ukrainie, 1856-1927), znany jako Achad Haam. Uważał, że diaspora pozostanie nawet po utworzeniu państwa, uznawał za utopię ideę zgromadzenia wszystkich Teodor Herzl 449 syjonizm Żydów w Palestynie, jako jeden z nielicznych zwracał uwagę na niebezpieczeństwa, które mogą wyniknąć z faktu, że zamieszkuje ją ludność arabska. Przyszłość Żydów wiązał przede wszystkim z rozwojem kultury narodowej i głosił, że państwo żyd. będzie miało znaczenie wówczas, gdy odegra rolę duchowego ośrodka Żydów rozproszonych po świecie. Propagatorem idei socjalistycznego państwa żyd. był Nachman Syrkin (ur. w Mohilewie, 1867-1924). Uważał wprawdzie zwycięstwo socjalizmu za jedyne rozwiązanie kwestii narodowej, lecz realne w odległej przyszłości, a więc niezbędne jest stworzenie państwa żydowskiego. Również z Ukrainy pochodził Ber Borochow (1881-1917), który działalność zaczai w socjaldemokracji rosyjskiej, a z marksistowskiej analizy stosunków, społecznych wyciągnął wniosek, iż proletariat żyd. jest szczególnie zainteresowany obaleniem kapitalizmu oraz stworzeniem żyd. państwa w Palestynie. Koncepcje te stały się teoretyczną podstawą rewolucyjnego nurtu syjonizmu, odwołującego się do Marksa. Natomiast Aron Dawid Gor-don (1856-1922), głoszący odrodzenie narodowe przez fizyczną pracę na Ziemi Izraela, stał się inspiratorem niemarksowskiego nurtu socjalistycznego syjonizmu. Rozwój ruchu Negocjacje prowadzone przez Herzla nie doprowadziły do otworzenia Palestyny dla masowej imigracji Żydów, natomiast ich położenie w Europie Wschodniej (zwłaszcza w Rosji i Rumunii) wymagało rozwiązania. Herzl akceptował przejściowo projekt znalezienia innego terytorium dla osadnictwa żyd.; brano pod uwagę angielską kolonię w Ugandzie. Pod wpływem Herzla Kongres Syjonistyczny w 1903 uchwalił wysłanie tam komisji. Zdecydowana większość działaczy odrzuciła tę koncepcję, lecz niektórzy ją przyjęli. Zwolenników „terytorializmu" poparł angielski pisarz i działacz s. Israel Zangwill (1864-1926), który w 1905 utworzył Żyd. Organizację Terytorialistyczną; nie zyskała ona większych wpływów. Przez pewien czas opowiadał się za nią Syrkin. Terytorializm dowodził kryzysu ruchu s., który na początku XX w. nie widział perspektywy masowej emigracji do Palestyny, choć organizował wykup ziemi oraz osadnictwo w miarę posiadanych środków; zbierały je fundusze: Keren Kajemet (Fundusz Narodowy) oraz Keren ha-Jesod (Fundusz Podwalin). W tych warunkach ogólnorosyjska konferencja syjonistyczna w Helsinkach (1906), obradująca pod wrażeniem rosyjskiej rewolucji i nadziei na demokratyzację Rosji, określiła powstanie państwa żyd. jako perspektywę (prowadziły do niego „prace palestyńskie") i uznała (pod wpływem Icchaka Grimbauma) za niezbędne prowadzenie „prac bieżących" (Gegenwartsarbeit), dla poprawy sytuacji Żydów w diasporze. Program bieżący obejmował utworzenie demokratycznego rządu w Rosji, przyznanie pełni praw Żydom oraz uznanie ich autonomii w sferze kultury. Odmienny nacisk na te dwie dziedziny działalności stał się kolejną płaszczyzną podziałów ruchu s. Podczas pierwszej wojny światowej ośrodek kierowniczy ruchu s. znajdujący się w Berlinie stracił znaczenie, ukształtował się natomiast nowy ośrodek w Londynie. Na czoło wysunął się Chaim Weizmann, po 1901 współ-inicjator tzw. Frakcji Demokratycznej przeciwstawiającej się ortodoksom religijnym, który na VIII Kongresie w 1907 stworzył termin syjonizm syntetyczny, łączący praktyczną akcję osadniczą z działalnością polityczną w duchu Herzla. Zasadnicze znaczenie miało ogłoszenie w 1917 deklaracji Balfoura, która zapowiadała utworzenie „żyd. siedziby narodowej" w Palestynie. Ostrożne sformułowania deklaracji mogły być rozmaicie interpretowane, lecz większość Żydów rozumiała je jako zapowiedź utworzenia państwa. Deklaracja, obalenie caratu, rewolucja w środkowej Europie, a wreszcie dominujące w polityce europejskiej (m.in. pod wpływem USA) tendencje do znalezienia demokratycznych rozwiązań dla mniejszości narodowych, spowodowały wzrost wpływów ruchu s. Zmiany następowały także wśród Żydów w USA, gdzie wpływy s. były dawniej skromne (choć już około 1840 Mordecai Manuel Noah głosił powrót do Syjonu). W latach wojny grupy syjonistów utworzyły Amerykański Tymczasowy Komitet Wykonawczy dla Spraw Syjonistycznych (American Provisional Executive for Zionist Affairs), który organizował pomoc dla Żydów osiadłych w Palestynie. S. amerykański koncentrował się na popieraniu osadnictwa w Palestynie, gromadzeniu kapitałów dla jej rozwoju ekonomicznego, zwalczał antysemityzm (zwłaszcza w Ameryce) oraz wspierał działania na rzecz poprawy bytu Żydów w diasporze europejskiej, w niewielkiej tylko mierze organizował aliję. Zdaniem Louisa Brandeisa (1856-1941), s. polityczny stracił po syjonizm 450 wojnie rację bytu, a najważniejsza była gospodarka. Odmiennego zdania był Ch. Weizmann, który widział potrzebę politycznej działalności syjonistów w Europie Środkowej i Wschodniej. Okres bezpośrednio po zakończeniu wojny przyniósł niespotykane dotąd ożywienie ruchu s. W Palestynie (oddanej przez Ligę Narodów pod mandat brytyjski) powstała Agencja Żydowska, reprezentacja interesów żyd