To byłby dla mnie zaszczyt, gdybyś złamała mi serce.

Ciekaw ilustracj sytuacji niepewno[ci co do statusu i skuteczno[ci magicznych praktyk jest przykBad pochodzcy z zakarpackiej wioski Bohdan, dotyczcy okadzania bydBa w [rod wielkanocn, majcy na celu ochron zwierzt przed wiedzmami. WedBug tradycji, tego dnia nale|y okadzi miejsce, w którym przebywaj zwierzta, obchodzc je dookoBa trzy razy. Jedna z kobiet otwarcie deklarujcych swoje powtpiewanie w sensowno[ takich praktyk, zapytana o to, czy w takim razie okadza obor, odpowiada, |e na wszelki wypadek tak. Chcc jednak podkre[li swój sceptycyzm zaznacza, |e tylko dwa razy14. Jak trudno zdefiniowa typ [wiadomo[ci reprezentowany przez kobiet w tej konkretnej sytuacji. O ile malowanie pisanek uzna mo|na za przejaw twórczo[ci artystycznej, noworoczne koldowanie za praktyk zredukowan do wymiaru ludycznego, uczestnictwo we mszy i4 10.04.1999. 247 [witej jako postaw konformistyczn nie majc swojego przeBo|enia w przekonaniach [wiatopogldowych, to w przypadku dwukrotnego okadzenia obory, trudno podejrzewa, |e czynno[ ta dostarcza kobiecie przyjemno[ci czy estetycznej satysfakcji. Nie mo|e by równie| mowy o jakiejkolwiek bezpo[redniej presji spoBecznej, gdy| praktyka ta podejmowana jest  na wBasnym podwórku", w sposób, jak daBo si odczu z tonu wypowiedzi, niemal sekretny. Mo|na tu oczywi[cie zada pytanie, na ile deklaracja sceptycyzmu spowodowana byBa faktyczn utrat wiary w skuteczno[ oraz konieczno[ takich zabiegów, a na ile kBopotliw sytuacj, w której kobieta zostaBa postawiona przez nietaktownych badaczy zmuszajcych j do ujawnienia swej  zabobonno[ci". Wracajc do przykBadu piorunowej strzaBki, zastosowanie jej w zabiegach leczniczych oparte mo|e by na ró|norodnych przesBankach. Uzasadnienie mo|e odwoBywa si do wyników  najnowszych badaD", zgodnie z którymi belemnity posiadaj wBa[ciwo[ci lecznicze. Niezale|nie od tego czy  wyniki" te osadzone s w naukowej czy te| pseudonaukowej wizji [wiata, to  mitologia", do której si odwoBuj, nie ma nic wspólnego ze [wiatopogldem magicznym. Tak zmitologizowana strzaBka piorunowa czy w podobny sposób traktowane zioBa zawdziczaj sw skuteczno[ mikroelementom, witaminom, energii, wibracjom, promieniowaniu, prdom lub bioprdom. I cho podobne praktyki próbuje si niekiedy umieszcza w ramach wspóBczesnego nurtu  powrotu do magii", to przesBanki, na których si opieraj, s jedynie zmodyfikowan, zawoalowan (niekiedy bardzo poetycko) nowo|ytnoeuropejsk wizj praw natury. Je[li odbierzemy bioprdom ich naukow nazw, strac niechybnie pewno[ siebie