To byłby dla mnie zaszczyt, gdybyś złamała mi serce.
Niezbędna jest przy tym ścisła współpraca z nauczycielami i rodzicami. Pozyskanie rodziców dla sprawy czytelnictwa dzieci stanowi podstawowy warunek skuteczności oddziaływania biblioteki. Jest to możliwe wówczas, gdy rodzice sami doświadczają przydatności i pomocy biblioteki, gdy są objęci jej wpływem w zakresie informacji o książkach dotyczących problemów wychowania i psychiki wieku dziecięcego, życia rodzinnego, zdrowia dziecka itp.; gdy mogą uczestniczyć w przeznaczonych dla nich prelekcjach, wystawach itp., a także w imprezach organizowanych tak, by uczestniczyli w nich łącznie z dziećmi. W bibliotekach dla dorosłych i młodzieży praca pedagogiczna z czytelnikami łączy się ściśle z działalnością informacyjną. Polega ona na propagowaniu samej biblioteki, jej urządzeń i zbiorów oraz prowadzonej przez nią działalności informacyjnej, przydatnej różnym grupom użytkowników. Biblioteka reklamuje również bogactwo treściowe swego księgozbioru, prowadzi pracę dydaktyczno-metodyczną w zakresie przygotowania użytkowników informacji, wreszcie propaguje właściwe postawy i zachowania czytelnicze. Formy pracy są różne w zależności od typu bibliotek. W bibliotekach naukowych będzie to zarówno informacja adresowana, tematycznie wyselekcjonowana, przeznaczona dla indywidualnego użytkownika, jak i ogólna, przeznaczona dla odbiorcy zbiorowego. W tym wypadku ważna jest przede wszystkim sprawność i szybkość usług informacyjnych oraz udostępniania zbiorów, a także współpraca z innymi bibliotekami naukowymi i ośrodkami informacji. W bibliotekach szkolnych i pedagogicznych działalność związana z informacją, propagowaniem i udostępnianiem zbiorów musi brać pod uwagę przede wszystkim potrzeby dydaktyczne, związane z przygotowaniem nauczycieli do lekcji i pracy pozalekcyjnej; potrzeby dużej grupy nauczycieli studiujących, piszących prace naukowe; potrzeby pracy samokształceniowej i pozalekcyjnej uczniów, związane z hobby, z działalnością kół zainteresowań oraz związków młodzieży; wreszcie potrzeby rodziców. Biblioteki szkolne permanentnie oraz w ramach przedmiotu „przysposobienie czytelnicze i informacyjne" uczą młodzież korzystania z warsztatu informacyjnego biblioteki, ze źródeł informacji i wydawnictw informacyjnych oraz wdrażają do techniki pracy umysłowej — sporządzania notatek i wyciągów, posługiwania się książką i czasopismem. Podstawą powodzenia tych działań jest włączenie wszystkich nauczycieli w ich realizację. Funkcje pedagogiczne i propagandowe bibliotek fachowych są również związane z ich działalnością informacyjną, z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych oraz wykształcenia ogólnego użytkowników. Bibliotekarz służy pomocą w doborze lektury, w korzystaniu z odpowiednich dokumentów i źródeł informacji o nich oraz w opanowaniu racjonalnych metod samokształcenia i pracy umysłowej. W bibliotekach publicznych, pełniących wielorakie funkcje, działalność pedagogiczna skierowana jest przede wszystkim na intensywną popularyzację książek i czasopism — zarówno beletrystyki, jak i literatury naukowej, zwłaszcza nowości, dokumentów dotyczących aktualnych zagadnień społecznych i lokalnych — oraz na kształtowanie kultury czytelniczej: właściwych postaw, zachowań i kompetencji związanych z lekturą. Bibliotekarze poprzez stosowanie bogatych form pracy zmierzają zarówno do rozwijania zainteresowań, jak i do kształtowania umiejętno- 356 ści korzystania z aparatu służby informacyjnej oraz z dokumentów gromadzonych w bibliotekach. Stosowane formy pracy z czytelnikiem można uporządkować według różnych kryteriów. Ze względu na charakter komunikacji wyróżnia się: werbalne, poglądowe (wizualne), audiowizualne i synkretyczne formy pracy. Ze względu na sytuację odbiorcy — formy indywidualne, zbiorowe i zespołowe. Praca z czytelnikiem indywidualnym prowadzona jest we współczesnych bibliotekach rzadko i ograniczona zwykle do ogólnego poradnictwa w zakresie tematyki lektury i jej wyboru. Ma ona duże znaczenie przy kontakcie z dziećmi i młodzieżą oraz z czytelnikiem początkującym, o niskim poziomie dojrzałości czytelniczej. Obejmuje ona trzy zakresy przedmiotowe: przysposobienie biblioteczne, czyli przygotowanie czytelnika do korzystania z biblioteki i jej zbiorów; przysposobienie czytelnicze, czyli pomoc w opanowaniu umiejętności korzystania ze zbiorów, warsztatu informacyjnego i posługiwania się dokumentami różnych typów; wreszcie przygotowanie literacko-lekturowe, związane z kształtowaniem postaw i kompetencji odbiorczych