Jawa...

To wszystko nie mia³o bezpoœredniego wp³ywu na uk³ad si³ w Europie, ale umacnia³o brytyjskie panowanie na morzu i zapewnia³o nowe rynki zbytu brytyjskiemu eksportowi, któremu odmówiono dostêpu do tradycyjnych rynków — Antwerpii i Livorno. Ponadto ju¿ we wczesnym etapie sk³oni³o Napoleona do powa¿niejszego ni¿ kiedykolwiek przedtem rozwa¿enia mo¿liwoœci inwazji na Angliê po³udniow¹. Kiedy Wielka Armia zgromadzi³a siê pod Boulogne, a posêpny i zdeterminowany Pitt wróci³ w 1804 r. na urz¹d premiera, obie strony oczekiwa³y ostatecznego decyduj¹cego starcia. W rzeczywistoœci jednak morskie i l¹dowe kampanie w latach 1805—1808,, mimo i¿ dosz³o wówczas do kilku s³ynnych bitew, wykaza³y raz jeszcze istnie- nie strategicznych ograniczeñ w tej wojnie. Francuskie wojska l¹dowe by³y co najmniej trzykrotnie liczniejsze i du¿o bardziej doœwiadczone od brytyjskich, nie mog³y jednak l¹dowaæ w Anglii bez zdobycia przez Francjê panowania na morzu. Francuska marynarka wojenna by³a silna liczebnie (oko³o 70 okrêtów liniowych), co stanowi³o dowód, jak wielkie œrodki sta³y do dyspozycji Napoleona, a ponadto wspar³a j¹ marynarka hiszpañska (ponad 20 okrêtów), kiedy w koñcu 1804 r. Hiszpania przyst¹pi³a do wojny. Okrêty francuskie i hiszpañskie by³y jednak rozproszone w kilku portach i nie mo¿na ich by³o zgromadziæ w jednym miejscu bez nara¿ania si¹ na konflikt z du¿o bardziej doœwiadczon¹ w bojach brytyjsk¹ marynark¹. Mia¿d¿¹ca klêska, zadana si³om morskim Francji i Hiszpanii pod Trafalgarem w paŸdzierniku 1805 r., udowodni³a w iœcie katastrofalny sposób, jak wielka by³a „ró¿nica jakoœciowa" miêdzy rywalizuj¹cymi flotami. O ile to ogromne zwyciêstwo zapewni³o bezpieczeñstwo Wielkiej Brytanii, o tyle nie mog³o ono podkopaæ pozycji Napoleona na kontynencie. Dlatego te¿ Pitt stara³ siê skusiæ Rosjê i Austriê do utworzenia III koalicji, obiecuj¹c 1,75 min funtów szterlingów za ka¿de 100 000 ¿o³nierzy wystawionych przeciw Francuzom. Ale jeszcze przed Trafalgarem Napoleon przerzuci³ swe armie spod Boulogne nad górny Dunaj, rozbijaj¹c Austriaków pod Ulm, by nastêpnie w grudniu tego roku zmia¿d¿yæ pod Auster-litz si³y austriacko-rosyjskie, licz¹ce 85 000 ludzi. Wiedeñ upad³ na duchu i po raz trzeci wyst¹pi³ o pokój, co umo¿liwi³o Francuzom ponowne zdobycie kontroli nad Pó³wyspem Apeniñskim, z którego musia³y si¹ poœpiesznie wycofaæ .si³y angielsko-rosyjskie ". Niezale¿nie od tego, czy informacje o tych ciê¿kich ciosach rzeczywiœcie spowodowa³y œmieræ Pitta (1806), to udowodni³y raz jeszcze, jak trudno jest pokonaæ takiego geniusza wojny, jakim by³ Napoleon. W istocie, w ci¹gu nastêpnych paru lat dominacja Francji nad Europ¹ osi¹gnê³a punkt szczytowy (patrz mapa 7). Prusy, których poprzednia nieobecnoœæ os³abi³a koalicjê, w paŸdzierniku 1806 r. nierozwa¿nie wypowiedzia³y Francji wojnê i zosta³y zmia¿d¿one w ci¹gu miesi¹ca. Z wielkimi i walcz¹cymi zaciêcie armiami rosyjskimi sprawa przedstawia³a siê zupe³nie inaczej, ale i one po serii bitew ponios³y bardzo znaczne straty pod Friedlandem (czerwiec 1807). Traktaty pokojowe podpisane w Tyl¿y przekszta³ci³y Prusy w, praktycznie bior¹c, satelitê Francji, Rosja zaœ, której uda³o siê wyjœæ z tego wszystkiego wzglêdnie ca³o, zgodzi³a siê wprowadziæ zakaz handlu z Wielk¹ Brytani¹ i obieca³a przyst¹piæ z czasem do sojuszu z Francj¹. W sytuacji — w której po³udniowe Niemcy i znaczna czêœæ zachodnich Niemiec po³¹czy³y siê w Zwi¹zek Reñski, zachodnia Polska sta³a siê Ksiêstwem Warszawskim, Hiszpania, W³ochy i Niderlandy zosta³y podporz¹dkowane Francji, a Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego koñczy³o swe istnienie — na ca³ym obszarze, od Portugalii do Szwecji, nie istnia³o ani jedno niezale¿ne od Francji pañstwo i nie by³o nikogo, kto móg³by byæ sojusznikiem Brytyjczyków. To stworzy³o Napoleonowi okazjê do próby doprowadzenia do ruiny „narodu sklepikarzy" za pomoc¹ zakazu sprowadzania do krajów kontynentu europejskiego brytyjskich towarów i os³abiania w ten sposób brytyjskiej gospodarki, a jednoczeœnie gromadzenia przez Francjê drewna, masztów i innych materia³ów do budowy w³asnych okrêtów, do czego utraci³a teraz dostêp Królewska Marynarka Wojenna. Wielka Brytania mia³a wiêc byæ os³abiona poœrednio, zanim zosta³by jej wymierzony cios bezpoœredni. Z uwagi na skal¹ uzale¿nienia Wielkiej Brytanii od eksportu wyrobów przemys³owych na rynki •r!. •;;."'.". '..'*.[ Cesarstwo Francuskie Wielkie Cesarstwo podleg³e w³adzy Napoleona Nominalni sojusznicy Napoleona Kraje wrogie Napoleonowi popierane przez Wielk¹ Brytaniê t=:AUSTRIACKlE=7^ \^ ...--