To byłby dla mnie zaszczyt, gdybyś złamała mi serce.
Lę- gi na wybrzeżu morza są stale zagrożone przypływami. W wilgotnych miejscach ptaki mogą zbudować także płaskie gniazdo ze źdźbeł i gałązek. Gdy w pobliżu kolonii lęgo- wej pojawia się człowiek, wszystkie nie wysia- dujące ptaki lecą ku intruzowi, otaczają go czasem z daleka, a czasem z bardzo bliska i wydają przy tym bezustannie ostrzegawcze tony. W tym czasie ptaki wysiadujące schodzą z jaj i oddalają się. Gdy jednak intruz się nie przestraszy i chce się zbliżyć do gniazd, ptaki zaczynają dziwnie kuleć i powłóczyć skrzyd- łami - udają ranne lub chore odwodząc przy- bysza tym zachowaniem. To zwodzenie jest najintensywniejsze po wykluciu się młodych. Wysiadują oboje rodzice, zwykle 4, rzadziej 3 jaja. Okres lęgowy w maju i w czerwcu, czas wysiadywania 23-25 dni. Młode wykluwają się z lekko zakrzywionymi dziobami. Mają wyjąt- kowo pogrubione stawy piętowe. Aby ogrzać pisklęta, matka często siada na piętach: młode wchodzą wtedy pod lekko podniesione skrzyd- ła. Pożywienie znajdują same, bez pomocy rodziców. Pożywienie: Zakrzywiony w górę, spłaszczony i giętki, zwężający się ku końcowi dziób wska- zuje, że szablodziób wyspecjalizował się w zbieraniu pokarmu własną metodą: żerując kroczy pospiesznie przez słone, muliste błoto pokryte płytką wodą i przesuwa powoli dzio- bem po wierzchniej, półpłynnej jego warstwie łowiąc w ten sposób małe skorupiaki, które rozwijają się masowo w tym środowisku. 172 r "ii- *****i$ -€ 173 Szczudłak (Himantopus himantopus) Wygląd: Ma postać pełnego gracji, mi- niaturowego bociana - po hiszpańsku nazywa się „cigenu- ela", czyli „bocia- nek". Długość ciała ok. 36 cm, tułów led- wie wielkości gołębia. Szczudłaki trudno po- mylić z innymi ptakami i nawet w terenie można rozpoznać ich wiek i płeć. Dorosły samiec w szacie godowej z lśniącymi, czar- nymi skrzydłami: kark i boki głowy czarne. Wraz z wiekiem czarne partie głowy stają się mniejsze, a upierzenie piersi może mieć różo- woczerwony odcień. U samicy w szacie godo- wej wierzch ciała czarnobrązowy, bez połys- ku, głowa i kark białe. Młode ptaki pierwszej jesieni mają ciemnobrązowy grzbiet, z obra- żeniami koloru gliny. Długie, żółtoczerwone nogi u młodych ptaków z czasem nabierają barwy ceglastoczerwonej, jak u dorosłych. Środowisko: Szczudłaki gnieżdżą się na tropi- kalnych i subtropikalnych obszarach Starego i Nowego Świata. We wschodniej Azji wystę- puje jedynie podgatunek o jednolicie czarnym upierzeniu. Ptak ten wybiera płytkie wody (za- równo słodkie, słone, jak i gorzkie) z otwar- tymi brzegami, mulistym dnem i rozproszony- mi kępami trzciny i sitowia: unika zwykle wy- brzeży morskich. W basenie Morza Śródziem- nego jest typowym ptakiem lagun. Rozszerze- nie upraw ryżowych stworzyło mu na zalanych wodą polach nowe środowiska. W Egipcie tak dalece przestał się bać ludzi, że żyje na błot- nistych, wiejskich bajorkach, które służą bydłu do codziennej kąpieli. Szczudłak od dawna zalatuje do Europy Środ- kowej, ostatnio coraz częściej i w większych ilościach. Przyczynę tej inwazji upatruje się w suszach na obszarach wokół Morza Śród- ziemnego, które zmusiły wiele ptaków do opu- szczenia ich tradycyjnych miejsc lęgowych. Istnieją doniesienia o licznych próbach lęgów na obszarach leżących między Alpami a wy- brzeżem Morza Północnego, ale na razie nie można mówić o stałym osiedleniu się tych ptaków w Europie Środkowej. Szczudłaki z północnych miejsc lęgowych są ptakami wędrownymi zimującymi częściowo w krajach tropikalnych, częściowo zaś na po- łudniowych wybrzeżach Morza Śródziemnego. Na terenach lęgowych pojawiają się w kwiet- niu lub maju, a odlatują w sierpniu. Lęgi: Szczudłak gnieździ się zwykle w luźnych koloniach. Gniazda znajdują się na suchych miejscach w terenie bagnistym, najczęściej na płaskich wyspach lub małych półwyspach. W przeciwieństwie do gniazd większości innych siewkowców są one dosyć obszerne i troskliwie przygotowane, zwykle zupełnie nie ukryte. Podstawę gniazda ptaki budują z gałą- zek lub źdźbeł; ma ona nawet do 6 cm wyso- kości. Zagłębienie w gnieździe wyłożone jest delikatną wyściółką. W zniesieniu zwykle 4 ja- ja długości ok. 44 mm, oliwkowozielone do popielatoszarych, z delikatnymi, czewonawo- brązowymi plamkami. Leżą, jak u wszystkich siewkowców, węższym końcem skierowane do środka gniazda. Okres lęgowy może się ciąg- nąć przez dłuższy czas. Składanie jaj od poło- wy maja do połowy czerwca, czas wysiadywa- nia 25-26 dni. Gdy ktoś próbuje zbliżyć się do kolonii lęgowej, wszystkie wysiadujące ptaki lecą mu naprzeciw na kilkaset metrów przed miejscem gniazd i okrążają go wielokroć z głośnym krzykiem, który przypomina ujada- nie małych piesków: „huitt- huitt". Następnie ptaki lądują w bezpiecznej odległości i krzy- czą dalej. Lot wolny, trzepoczący, szyja wciąg- nięta, dziób ukośnie skierowany ku dołowi, a zbyt długie nogi wyciągnięte daleko do tyłu. Na piaskowym upierzeniu piskląt widoczne nieregularne rzędy czarnych plamek na głowie i ramionach. Pisklęta przebywają w ukryciu dopóki nie nauczą się latać, co trwa 4 tygodnie. Koniec lęgów zbiega się z jesien- nym pierzeniem się dorosłych ptaków, po któ- rym przybierają szatę spoczynkową. Pożywienie: Szczudłaki mogą brodzić w głęb- szej wodzie niż inne siewkowce. Wykorzystują to i w poszukiwaniu pokarmu wchodzą do wody po brzuch. Łowią pływające i pełzające zwierzęta, jak kijanki, wodne pluskwiaki i chrząszcze oraz larwy chruścików. 174 • ¦L»:. tm m W&s i*M> m -1 175 Sieweczka rzeczna (Charadrius dubius) Wygląd: Znacznie mniejsza od siewe- czki obrożnej - dłu- gość ciała 15 cm. Bez białego paska na skrzydłach, dziób czarny, żółta obrą- czka wokół oczu, sto- py żółtawoszare