To byłby dla mnie zaszczyt, gdybyś złamała mi serce.

Nie bdc  wyposa|onym w przewodniki", ani te| do koDca przekonanym co do tego, czy [wiat  poza" zamieszkany jest przez przedstawicieli homo sapiens (o których czBowieczeDstwie dzi[ przekona mo|na si chocia|by ogldajc telewizj), czBowiek kultury tradycyjnej podejmowaB mimo to ryzyko  wypraw w za[wiaty" oraz kontaktowaB si z ow niebezpieczn sfer na szereg ró|norodnych sposobów. Wraz z postpujcym oswajaniem przestrzeni, granice i obszar  poza" trac religijno-magiczny wymiar, pozostawiajc status  sakrosfery" punk- 242 tom centralnym: cerkwiom, cmentarzom, kapliczkom (fakt umiejscowienia ich na rozdro|u przestaje mie tu jakiekolwiek znaczenie). Ze[wiecczeniu ulega te| przestrzeD domu. Cho w wielu chatach na Huculszczyz-nie mo|na jeszcze spotka wydzielony obszar, w którym umieszczone zostaBy [wite obrazy, to bardzo czsto  [wity kt" funkcjonuje ju| jedynie jako nazwa. - Rzucie plecaki w swiatyj kut - usByszeli[my z ust go[cinnej gospodyni w jednej z wiosek7. Podobnie oswojona zostaje równie| szeroko rozumiana sfera  pomidzy". Nieczysto[ w sensie symbolicznym zostaje oddzielona od nieczysto[ci w porzdku metonimicznym i ujta w kategoriach estetyki, zredukowana do wymiaru higieny, etykiety. Odbierana mo|e by ju| tylko jako brud, nieporzdek*. SBabnie rola wydzielin w ludowym lecznictwie. Zanikaj zakazy izolacji noworodka, poBo|nicy, kobiet menstruujcych lub zostaj one zracjonalizowane. Troska o zdrowie dziecka wyra|a si coraz cz[ciej w zamiarze odizolowania go raczej od wirusów i bakterii ni|  zBego spojrzenia". W wielu regionach zamknicie oczu nieboszczykowi czy usuwanie produktów spo|ywczych z pomieszczenia, w którym spoczywa zmarBy, motywuje si ju| jedynie wzgldami estetycznymi czy wymogami higieny, podobnie jak strzepywanie alkoholu z kieliszka4. Mityczne hybrydy  wrzucone zostaj midzy bajki", a ciel z dwoma gBowami czy dziecko narodzone ze [wiDskim ogonkiem, cho nieestetyczne i odra|ajce, wyja[ni mo|na  potkniciem si genów" i umie[ci w kategorii  wybryk natury". Ludowe demony przechodz proces ró|norakich przeobra|eD. Odarte zostaj z bogactwa symbolicznych sensów, jakie dawniej z nimi wizano, tracc stopniowo wBasn specyfik. Zostaj oddelegowane do diabelskiej [wity, by w jej szeregach straszy i nka ludzi z polecenia szatana, osiadaj w opowiadanych z przymru|eniem oka bajkach, przywoBuj do porzdku niesforne dzieci, oczekuj na anga| do horrorów, kreskówek i komiksów, by sta si po|ywk dla spragnionej sensacji  pop-wyobrazni"1". 7JabBonycia, 17.04.1999. s Por. M.Daug] as. dz. cyt., s. 68-69, 74. " K. K w a [ n i e w i c z, Zwyczaje i obrzdy rodzinne, [w:] Etnografia Polski..., dz. cyt., t. II, s