To byłby dla mnie zaszczyt, gdybyś złamała mi serce.
Inni autorzy, definiując teorię gier podkreślają, że obejmuje ona deskryptywne i normatywne cechy podejmowania decyzji, czyli wyboru racjonalnej strategii, w sytuacjach: interakcyjnych (S. Harg-reaves Heap, Y. Varoufakis), konfliktu interesów (A. Rapoport, E. Van Damme), czy niepewności co do zamiarów innych uczestników (R. Bell, J. Coplans)13. 3. Trzeci sposób rozumienia teorii gier nie jest ograniczany do jednego działającego podmiotu, ale obejmuje wszystkich graczy oraz wszystkie skutki ich działań. Przyjmuje się więc, że jest to przede wszystkim zbiór modeli skutecznego rozwiązywania konfliktów 11 E. Radziriski, Stalin, ss. 477-478, 483, 507. 12 J. Harsanyi, Gamę Theory and the Analysis of International Conflict, (w:) International Politics and Foreign Policy, (wyd. 2), s. 389; J. Harsanyi, Rational °ehavior and Bargaining Eąuilibrium in Games and Social Situations, ss. 11-12, 87. 13 S. Hargreaves Heap, Y. Varoufakis, Gamę Theory: A Critical Introduction, ss- 3-4; A. Rapoport, N-Person Gamę Theory: Concepts and Applications, s. 45; E. Van Damme, Stabilny and Perfection ofNash Eąuilibria, s. 1; R. Bell, J. Coplans, Decisions, "l»ons, Gamę Theory and You, s. 1. 180 181 społecznych (L. Thomas, D. Baird, R. Gertner, R. Picker) lub teorja współzależnego podejmowania decyzji (A. Coleman). J. Kahan i A. Rapoport określają teorię gier jako gałąź matematyki, stworzona do studiowania struktury i rozwiązywania konfliktów. Dla J. Kazi. mierczaka jest to matematyczna teoria sytuacji konfliktowych, której cele stanowi formułowanie reguł racjonalnego działania. J. Koziele. cki pisze, że „teoria gier konstruuje zbiór optymalnych rozwiązań sformalizowanych sytuacji konfliktowych"14. Naszym zdaniem, w sposób najogólniejszy teorię gier należy rozumieć jako zbiór matematycznych modeli rozwiązywania sytuacji, w których splatają się sprzeczne interesy ośrodków decyzyjnych. Zakłada się, że celem tych podmiotów nie jest wyeliminowanie drugiej strony, każda ze stron zna swoje hierarchie preferencji, hierarchie preferencji drugiej strony oraz wyniki, a uczestnicy gry działają racjonalnie, to znaczy dążą do maksymalizacji spodziewanej użyteczności, a więc do maksymalnej realizacji swoich celów. Teoria gier, z samej definicji nie dotyczy sytuacji, w których jakaś siła polityczna dąży do całkowitego wyeliminowania przeciwników politycznych, a nawet do ich fizycznego zniszczenia. Sytuacje takie będą rozpatrywane w ramach psychologicznej teorii decyzji politycznych. Tam zajmiemy się strategią A. Hitlera, którego celem było zniszczenie [Vernichtung) i wytępienie wrogów politycznych: „Nie będzie środków pośrednich!"15. 3.1.3. DEFINICJE Założenia teorii gier są w literaturze przedmiotu formułowane w różny sposób16. Jest to bardzo ważny problem, zastosowanie 14 L. Thomas, Gamę Theory and Applications, s. 15; D. Baird, R. Gertner, R. Picker, Gamę Theory and the Law, s. 1; A. Colman, Gamę Theory and Experimentd ; Games: The Study of Strategie Interaction, s. 3; J. Kahan, A. Rapoport, ss. 3-4; J. Kazimierczak, Teoria gier w cybernetyce, s. 11; J. Kozielecki, Konflikt, teoria g'er '? i psychologia, ss. 12—13. 15 Zob. F. Ryszka, Państwo stanu wyjątkowego, s. 97. 16 Zob. inne ujęcia tego problemu: J. von Neumann, O. Morgenstern, s. 49; A. Rapoport, Fights, Games and Debates, ss. 107-114; A. Rapoport, Strategy ani Conscience, s. 34 i nast.; R. Luce, H. Raiffa, Gry i decyzje, s. 13; M. Kapłan, A Notę on Gamę Theory and Bargaining, (w:) New Approaches to International Relations, s. 48o> teorii gier w pełnym zakresie wymaga prawidłowej for-alizacji konfliktu, a więc spełnienia podstawowych wymagań stanianych w matematycznej części teorii. Sądzimy, iż najważniejsze za}ożenia teorii gier są następujące: 1. Uczestnicy — aby sytuacja miała charakter gry, uczestniczyć w niej winny co najmniej dwie strony pozostające ze sobą w jakichś interakcjach, na przykład dwie partie polityczne lub dwa państwa. 2. Interesy — uczestnicy winni mieć obiektywnie istniejące interesy polityczne i dobrze znać zarówno interesy własne, jak i interesy drugiej strony. 3. Sprzeczność interesów — w teorii gier zakłada się istnienie obiektywnej lub tylko subiektywnej (świadomościowej) sprzeczności interesów, przy czym teoria ta w ogóle nie interesuje się tym, co do owej sprzeczności doprowadziło. 4