To byłby dla mnie zaszczyt, gdybyś złamała mi serce.

Program Unii z 1906 roku wysuwał żądanie niepodległości Litwy oraz awansu klasy chłopskiej jako podstawy nowej państwowości. W 1905 roku Unia zaczęła wydawać tygodnik „Lietuvos Ukininkas" („Litewski Rolnik"). LVS szybko rozprzestrzeniła się na terenie całego kraju. Władze rosyjskie w 1906 roku ograniczyły upowszechnianie się partii, a nawet doprowadziły do pewnego zawężenia jej działalności. Kazys Grinius oraz inni przywódcy zostali zatrzymani. W lipcu 1906 roku przyjęto nowy program, który zawierał żądanie „wolności i ziemi". Partia odwoływała się teraz do drobnych posiadaczy i bezrolnych, domagających się dystrybucji ziemi publicznej oraz majoratów, a także nacjonalizacji lasów10. Rozczarowane atmosferą zjazdu wileńskiego duchowieństwo katolickie zareagowało stworzeniem Litewskiej Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej (Lietuviu Krikścioniu De-mokratu Sajunga - LKDS). Przywódcami nowej partii zostali m.in. ks. Adomas Dam-brauskas, ks. Jurgis Matulevićius i ks. Jouzas Yaizgantas-Tumas. Program partii miał również na celu przyciągnięcie chłopów. Podkreślano w nim znaczenie wartości etycznych i narodowych, które należy chronić przed wpływami obcymi i „postępowymi", wyrażano poparcie dla różnorodnych form biernego oporu i bojkotu, ale sprzeciwiano się stosowaniu przemocy". Litewscy ludowcy, którzy znaleźli się w Rosji w okresie I wojny światowej, ulegli oddziaływaniu rewolucji rosyjskiej. Na zebraniu ludowców w Piotrogradzie 26 marca 1917 roku radykalni rewolucjoniści, tacy jak Mikolajus Januskevićius i Petras Balys, zwyciężyli i utworzyli Litewską Socjalistyczną Partię Ludową (Lietuvos Socialistu Liau-dininku Partija - LSLP). Jej pierwszy kongres w Piotrogradzie, od 4 kwietnia do l maja 1917 roku, przyjął program marksistowski. Na konferencji litewskiej w Piotrogradzie, od 27 maja do 3 czerwca 1917 roku, LSLP pojawiła się jako najsilniejsze ugrupowanie. Podczas rozpatrywania kwestii niepodległości Litwy, Balys i Januskevićius argumentowali, że powinna ona zostać rozstrzygnięta przez Litewskie Zgromadzenie Narodowe. Młody prawnik, Mykolas Sleżevićius (1882-1939), zgłosił wówczas żądanie jego zwołania. W związku z radykalizacją kierownictwa LSLP, które ewoluowało w kierunku socjalrewolucyjnym, umiarkowani ludowcy, tacy jak Balys Matulionis, Albinas Rimka 10 EL, t. VI, s. 69-71; J.A. Herbaczewski, Odrodzenie Litwy wobec idei polskiej, Kraków 1905, s. 7-72; M. Rómer, Litwa, s. 398-403; „Lietiwos Ukininkas" 1906, nr 44. . • . " M. Romer, Litwa, s. 410-415. Litewskie partie chłopskie (1905-1970)_______________________________483 i Mykolas Sleżevićius, zostali usunięci 14 września 1917 roku na II Kongresie LSLP. Między 16 a 19 listopada 1917 roku ci ostatni zebrali się w Woroneżu i ogłosili powstanie Litewskiej Socjalistycznej Ludowej Partii Demokratycznej (Lietuvos Sociali-stu Liaudininku Demokratu Partija - LSLDP). W okresie rządów bolszewików żadna z tych partii nie przetrwała jako samodzielna organizacja. Radykałowie albo dołączyli do rewolucji, albo porzucili plany rewolucyjne, podczas gdy umiarkowani powrócili na Litwę12. Inna grupa litewskich uchodźców i studentów o poglądach populistycznych w Rosji stworzyła w marcu 1917 roku Demokratyczną Narodową Ligę Wolności (Demokratine Tautos Laisves Santara, w skrócie Santara). Kwatera główna Ligi mieściła się w Piotro-grodzie. Przywódcą grupy był Petras Leonas, a do jej członków zaliczali się: Jurgis Baltrusaitis, Vaclovas Sidzikauskas (1893-1973) oraz Rapolas Skipitis13