To byłby dla mnie zaszczyt, gdybyś złamała mi serce.
Także i on gloryfikuje „Rzeszę w blasku wyniosłej korony, / Pan był jeden i jeden naród, Panu posłuszny [...] / pokój rządził w nim i odwaga odstraszała wrogów". A po podkreśleniu własnego „uświęconego stanu", całkiem po chrześcijańsku i ze słuszną pokorą, sławi wymownie podboje na Wschodzie, rzucanie „cugli zbawienia na pokonanych". Tu nagiął się pogański lud jarzmu Kościoła, tymczasem / Tam kacerski obłęd, zdeptany stopami, zgasł"16. Tak, to podobało się chrześcijanom zawsze: poganie w jarzmie, ich wiara stopami zdeptana! Traktaty z Verdim (843 r.) iMeersen (870 r.) Wszyscy byli przecież zmęczeni wojną. To znaczy: niekorzyści wojny były dla możnych większe niż korzyści; co miało nie najmniejsze znaczenie i dla wyższego duchowieństwa, którego ogromne posiadłości były z upodobaniem obracane w perzynę. Po długich, ciężkich i odznaczających się nieufnością pertraktacjach — mieszane komisje, 120 pełnomocników objeżdżało i wyznaczało granice — po wstępnych KRAINA LOGOS www.logos.astral-life.pl 100 rozmowach w czerwcu 842 roku na wyspie na Saonie koło Macon, w październiku w Koblencji, w listopadzie w Diedenhofen, doszło w następnym roku do nowego podziału. Rzesza Ludwika Pobożnego w traktacie z Verdun, którego tekst jest nieznany, została podzielona w sierpniu 843 roku według dynastycznego prawa dziedziczenia, starej zasady równouprawnienia braci, jednakże po wyłączeniu Bawarii, Akwitanii i Italii, w obecności magnatów, na części wschodnią, zachodnią i środkową, trzy mniej więcej równe kraje — „czy królowie tego chcieli, czynie". Ludwik Niemiecki otrzymał swe ziemie macierzyste i całą Rzeszę wschodnią, Francia orientalis, nazywaną jeszcze również dawniejszym mianem Austrii, Austrazji (w ówczesnej niemczyźnie „Ostarrichi" i „Heliand" — IV, s. 73). Poza Bawarią dostał więc obszary na wschód od Renu i rzeki Aare, zamieszkane przez Sasów, Turyngów, wschodnich Franków i Alamanów (bez Alzatczyków) oraz Spirę, Wormację i Moguncję na lewym brzegu Renu; tym sposobem, poprzez wydzielenie państwa wschodniofrankijskiego, usamodzielnia się — by tak rzec — „historia Niemiec", oddziela się od pozostałych obu części Rzeszy. Karol Łysy odziedziczył zachodnie państwo Franków, Francia occidentalis, które sięgało na pomoc od Loary do Mozy i Skaldy, do tego Akwitanię i Marchię Hiszpańską, co stworzyło przesłankę do powstania narodu francuskiego, jeśli nawet w owym czasie język, granice etniczne i plemienne nie były decydujące, a granice prowadzono w sposób więcej niż dowolny, bez uwzględniania tworzących wspólnoty grup narodowościowych czy wspólnot biskupich. Również Karol, raczej mało wojowniczy, osobiście w każdym razie tchórzliwy, miał wiele przyznanych mu krajów przeciw sobie: Akwitanię, Bretanię, Septymanię, Marchię Hiszpańską. Historycznie bez żadnych skutków dla przyszłości, geograficznie i demograficznie nieorganiczna, na siłę wciśnięta między oba inne regna część środkowa, regnum pod nazwą Francia media, była zamieszkana zarówno przez ludność romańską (Burgundów, Prowansalczyków), jak i germańską (Alamanów, Franków nadreńskich, Fryzów). Był to wyciągnięty pas ziemi, sięgający od Włoch do Fryzji, a więc łączący śródziemnomorski obszar Benewentu przez ważne przełęcze alpejskie, przez Prowansję, Burgundię wraz ze środkową Francia, późniejszą Lotaryngią, obszar nad Mozą, Mozelą i dolnym Renem z terenami nad Morzem Pomocnym i Bałtyckim. Ten obszar wybrał Lotar I, który wraz z cesarskimi miastami Rzymem i Akwizgranem zachował tytuł cesarski. Jednakże również oba pozostałe królestwa partycypowały w rdzennych obszarach frankijskich: Ludwik Niemiecki otrzymał zasiedlony przez Franków obszar w dorzeczu Renu i Menu, a Karol Łysy frankijskąNeustrię między Sekwanąi Skalda. Jednak Pepin II, syn Pepina I, zmarłego uprzednio syna Ludwika Pobożnego, roszczący sobie pretensje do tronu akwitańskiego i długo stawiający opór Karolowi Łysemu, który ze swej strony „nawiedzał krainę licznymi wyprawami" (Annales Fuldenses), został pojmany w 864 roku i osadzony w klasztorze (s. 110). Lotaryngia, środkowa część Rzeszy, nie obroniła się długo (855-900). Po śmierci Lotara I (855 r.) została podzielona wśród jego trzech synów, Ludwika II, KRAINA LOGOS www.logos.astral-life.pl 101 Lotara II i Karola. Ten ostatni zmarł młodo, a po zgonie również Lotara II (869 r.) jego stryjowie, Karol Łysy i Ludwik Niemiecki rozebrali ją między siebie w traktacie z Meersen (870 r.), pomijając pretensje Ludwika II. Gdy jednak wschodniofrankijski Karoling Arnulf z Karyntii restytuował Lotaryngię w roku 895 i osadził w niej swego syna Zwentibolda jako króla, ów zginął z rąk miejscowej arystokracji i był to koniec samodzielnego królestwa lotaryńskiego (s. 216 i nast.). W ten jako tako wyważony sposób Rzesza Ludwika Pobożnego została zgodnie z ówczesnymi udziałami podzielona na trzy części; natomiast jakościowo, historycznie-kulturowo i socjalnie, również pod względem organizacyjnym, różnice pomiędzy nimi były znaczne. Zachód i Italia reprezentowały stare krainy kulturowe, zachowujące jeszcze antyczne tradycje. W porównaniu z resztą Rzeszy wykazywały znacznie większe ambicje. Przynajmniej gdzieniegdzie istniały w rozproszeniu gęstsze regiony miejskie. Rozwijało się tam piśmiennictwo, były książki i szkoły. Można napotkać tutaj zaangażowanie ekonomiczne, uprawiających handel i rzemiosło oraz liczniejsze i potężniejsze klany arystokratyczne. W stosunku do nich rozległe obszary państwa wschodniego sprawiały wrażenie „niedorozwiniętych", „pokrytych lasami, wyludnionych, «niecywilizowanych» i pozbawionych centrów życia umysłowego" (Fried)