To byłby dla mnie zaszczyt, gdybyś złamała mi serce.
L. Klaiber i in., 1971. 'e Zob. D. Broverman, 1980. 134 135 Testosteron zapewnia mê¿czyznom szczególn¹ przewa- gê przez to, ¿e koncentruje i pobudza mózg, który ju¿ ze wzglêdu na sam¹ swoj¹ strukturê zdolny jest do wiêk- szego skupienia ni¿ mózg kobiety. Trzeba pamiêtaæ, ¿e mózg mêski jest bardziej uporz¹dkowany, a ka¿da funk- rja ma im cyx,yiP nk æl nt@ A c n 11,( L: ' ' a w n.... ,., re,..o..., mi j~c,.. ~IêJA1 111VLg j\rJ1 z natury bardziej sk³onny do skupienia siê na jednej sprawie - trudniej go rozkojarzyæ. Gdy dodaæ do tego dzia³anie hormonu zwiêkszaj¹cego koncentracjê umys³u i odpornoœæ na zmêczenie, to ró¿nice w funkcjonowaniu mózgów mê¿czyzny i kobiety staj¹ siê jeszcze wyraŸ- niejsze. Zdolnoœæ kobiet do koncentracji i efektywnoœci intelek- tualnej waha siê, jak siê wydaje, wraz z cyklem men- struacyjnym, poniewa¿ wysoki poziom estrogenu wyraŸ- nie przyt³umia te zdolnoœci.l9 Z pewnoœci¹ u dziewcz¹t miêdzy jedenastym a piêtnastym rokiem ¿ycia, kiedy stê- ¿enie hormonu ¿eñskiego osi¹ga najwy¿szy poziom, umie- jêtnoœci te zaczynaj¹ maleæ, podczas gdy u ch³opców w³a- œnie wtedy wzrastaj¹. Biologia zatem, w takim samym stopniu jak warun- kowanie spo³eczne, przeciwdzia³a zwiêkszeniu roli kobiet w dziedzinach tradycyjnie uwa¿anych za domenê mê¿- czyzn. Inne testy potwierdzaj¹ niekorzystn¹ sytuacjê kobiet w okresach wysokiego poziomu estrogenu, ale zarazem ujawniaj¹ odpowiadaj¹c¹ temu przewagê. zø Wysoki po- ziom hormonu ¿eñskiego wydaje siê potêgowaæ umiejêt- noœci koordynacji u kobiet. Od najwczeœniejszego wieku '9 Zob. E. Hampson, D. Kimura; E. L. Klaiber i in., 1982; H. Nyborg. zo ~b. K. Rosenthal. dziewczynki góruj¹ w zadaniach wymagaj¹cych szybkich, zrêcznych, precyzyjnych ruchów, jak równie¿ we wszyst- kim, co wymaga p³ynnoœci i jasnoœci werbalnej. Sposób, w jaki mózg zosta³ zorganizowany w ciemno- œciach kobiecego ³ona, tworzy mechanizm i potencja³ dla powstania okreœlonej u.-r.iejêt:.cœci. ^.le ^:echa :iz^~.: t e : zostaje w pe³ni uruchomiony, a potencja³ zrealizowany dopiero w okresie dojrzewania. Czynniki genetyczne i œrodowiskowe w oczywisty sposób maj¹ w tym swój udzia³. Równie jasne jest, ¿e ogromnie wa¿n¹ rolê od- grywa pod³o¿e biologiczne. W rzeczywistoœci wszystkie te czynniki czêsto dzia³aj¹ równoczeœnie. To mêskoœæ mózgu powoduje, ¿e m³ody ch³opiec odkrywa œwiat poprzez przedmioty i przestrzeñ, któr¹ one zajmuj¹. A to z kolei wzmocnione zostaje w okresie dojrzewania przez interakcjê pomiêdzy homonami a centralnym uk³adem nerwowym. W okresie dojrzewania w pe³ni ujawniaj¹ siê wszystkie ró¿nice miêdzy mózgiem mêskim a kobiecym - ró¿nice w zachowaniach, emocjach, ambicjach, agresywnoœci, umiejêtnoœciach i zdolnoœciach. Stereotypizacja p³ciowa ch³opców i dziewcz¹t, kobiet i mê¿czyzn, nad któr¹ tyle ubolewano, pochodzi przynajmniej w tej samej mierze od nich samych co od spo³eczeñstwa. "Idea³" nieseksistow- skiego wychowania dzieci ma swoje granice. Ch³opcy chc¹ bawiæ siê przedmiotami, a dziewczynki wol¹ gawêdziæ z ludŸmi. Ch³opcy pragn¹ mieæ osi¹gniêcia i dominowaæ. Dziewczynki przystosowuj¹ siê do tego nie tyle w wyniku brutalnych represji, ile dlatego, ¿e wiêk- szoœæ z nich nie interesuje siê wspinaniem na szczyty hierarchii. Badania nad dzieæmi w wieku szkolnym wyka- za³y, ¿e dla dziewcz¹t popularnoœæ jest wa¿niejsza od sukcesów i osi¹gniêæ. zl Nie mo¿na tego t³umaczyæ hipo- z' Zob. K. B. Hoyenga, K. Hoyenga, 272-274. 136 _ 137 tez¹, ¿e zdolne dziewczynki s¹ mniej popularne, bo w rze- czywistoœci badania ujawniaj¹, ¿e u dziewcz¹t zdolnoœci umys³owe œciœle wi¹¿¹ siê z sukcesem towarzyskim. Dzie- wczynki czêœciej od ch³opców wyra¿aj¹ niepokój o to, co inni o nich pomyœi¹. Ch³opcy w okresie dojrzewania za- czynaj¹ dê-finiowaæ s::~oje cel;, ¿yci:.wc w kateguriach przysz³ych zawodów i ich prestiŸu. Pytaj¹: "Kim bêdê?", natomiast dziewczêta zastanawiaj¹ siê: "Kto bêdzie moim mê¿em?" Warunkowanie spo³eczne z pewnoœci¹ wzmac- nia te sk³onnoœci, jednak¿e sztuczne wysi³ki, by je zmie- niæ, nie odnosz¹, jak siê zdaje, sukcesu