3; N...

Pantielejew, tam¿e 1966.10; B. Samów, 1968; A. lwicz, w: tego¿ Wospitanije pokolenij, 1969; A. Stern, w: tego¿ Legendy naszych dni, Kraków 1969; A. Twardowskij, w: tego¿ Statji i zamietki o lltieraturie, wyd. 3: 1972; ¯yzñ i tworczestwo Marszaka, 1975; I. S. Marszak, Niewa 1975.7; A. Kmita, JR 1977.5; I. Kramów, NM 1977.10; L. Druskin, w: tego¿ Spasionnaja kniga, London 1984; "Ja duma³, czuwstwowal, ja ¿yt". Wospo-minanija o M., 1988. MARTYNOW Leonid Niko³ajewicz, 22.(9.) 5.1905 Omsk - 21.6.1980 Moskwa, poeta. Syn technika kolejowego. Z powodu przewrotu bolszewickiego nie ukoñczy³ szko³y. W latach 20. ima³ siê ró¿nych prac. Od 1921 publikowa³ wiersze w prasie syberyjskiej. W koñcu lat 20. i na pocz¹tku 30. jako dziennikarz wyje¿d¿a³ na Syberiê i do Tur-kiestanu. Znalaz³o to odzwierciedlenie w tomie jego reporta¿y Grubyj kom 1930 (Proste po¿ywienie). PóŸniej bywa³ na pó³nocy Rosji. Jego wiersze i poematy, zebrane po raz pierwszy w tomiku z 1939, nie wywo³a³y echa w krytyce. Dogmatyczna krytyka literacka traktowa³a poezjê M. jako apolityczn¹ i abstrakcyjn¹, tote¿ po 1947 jego utworów nie wydawano. Po 1955, kiedy ukaza³ siê kolejny zbiorek, M. zdoby³ rozg³os jako przedstawiciel sowieckiej liryki refleksyjnej. Jego wiersze, unikaj¹ce aktualnej problematyki politycznej, spotyka³y siê z pozytywnym przyjêciem w krytyce, a tak¿e systematycznie ukazywa³y siê w periodykach i w wydaniach ksi¹¿kowych. Eseje, poœwiêcone pisarzom i ksi¹¿kom, zebra³ w tomie Wozduszny-jefriegaty 1973 (Lataj¹ce fregaty). W charakterze delegata stale uczestniczy³ w zjazdach ZP. W 1966 za zbiorek Pierworodstwo 1965 (Pierworództwo) M. zosta³ wyró¿niony nagrod¹ im. Gorkiego, a w 1974 otrzyma³ nagrodê pañstwow¹ ZSRR. W 1971 zosta³ wybrany do zarz¹du ZP ZSRR. By³ jednym z sygnatariuszy listu, potêpiaj¹cego A. So³- MATKA MARIA 382 ¿enicyna i A. Sacharowa (LG 1973.5.9). Mieszka³ w Moskwie. W pierwszym okresie twórczoœci literackiej M. zbli¿y³ siê do syberyjskich futurystów. Jego poezja kszta³towa³a siê pod wp³ywem W. Maj akowskiego, N. Asiejewa i B. Pasternaka. Do 1945 napisa³ wiele poematów historycznych, poœwiêconych g³ównie Syberii; w ich centrum usytuowa³ swoich ulubionych bohaterów - marzycieli, poszukiwaczy prawdy. Najlepsze utwory wczesnego okresu twórczoœci zebra³ w tomiku £ukomorje 1945 (£ukomorze), którego tytu³, zapo¿yczony z bylin nowogrodzkich, symbolizuje bajeczny kraj szczêœliwoœci i cudów. Autor nadaje tej krainie pewne cechy wspó³czesne. W poezji M. po roku 1955 daje siê zauwa¿yæ du¿a rozpiêtoœæ tematyczna: od motywów baœniowych po zagadnienia naukowe, od tematów zapo¿yczonych z mitologii greckiej po problemy wspó³czesnej cywilizacji. Przewa¿a wszak temat aprobaty i uznania dla wspó³czesnoœci, zerwania z przesz³oœci¹ w imiê zbli¿aj¹cego siê lepszego jutra. W odniesieniu do samego poety mog³o to oznaczaæ niechêæ do napisanych wczeœniej utworów oraz jego komunistyczn¹ wiarê w postêp. M. uprawia³ lirykê opisow¹ i narracyjn¹. Dominuj¹ w niej utwory o charakterze intelektualno-filozoficznym, w których konkretne wydarzenia s¹ pretekstem do refleksji, przekazanych w monologu lub w innej formie podawczej. M. dopatruje siê sensu w otaczaj¹cej go rzeczywistoœci i w swoich najlepszych utworach "jak gdyby pozbawia przedmioty ich zewnêtrznej otoczki" (Urban). Jego wiersze czêsto przypominaj¹ prozê, odznaczaj¹ siê bogactwem i ró¿norodnoœci¹ przerzutni, ale M. "zawsze zmierza w nich do osi¹gniêcia okreœlonej jednoœci, kontynuuj¹c zarówno tradycje "" symbolizmu, jak te¿ osi¹gniêæ jego nastêpców" (Holthusen). Poezja M. "wnosi³a element magii s³ów, bogato rozbudowany podtekst, aluzyjnoœæ, niedopowiedzenie, grê skojarzeñ oswobodzonych od wymogów elementarnej logiki" (Drawicz). W bogatej oprawie obrazowo-jêzykowej przedstawia³a wspó³czesn¹ cywilizacjê i przyrodê. DŸwiêcznoœæ wypowiedzi osi¹ga³ przez stosowanie aliteracji i szeregów rytmicznych. BRP76, BRP91, HRL, Ki, KLE, LES, Wy75, Wy82. Dz.: Grubyj korm, 1930; Stichi ipoemy, 1939; £ukomorje, 1945; Wiersze wybrane. Warszawa 1963; Pierworodstwo, 1965; Stichotworienija i poemy w 2-ch tt., 1965; Wozdusznyje friegaty. Nasz Sowr. 1973.10-11 i wyd. oddz. 1974; Gipierbofy, 1973; Ziemnaja nosz¹, 1976; Licom k sotncu, 1977; Uzie³ bur', 1979; Zototoj zapas, 1981; Czerty schodstwa, 1982. Sobr. socz. w 3-ch tt., 1976-77; Izbr. pro-izw. w 2-ch tt., 1990. Lit.: W. Inbier, LG 1946.7.12; Z. Papiernyj, Oktiabr' 1956.7 i Dieñ Poezii, Moskwa 1962; A. Urban, Zwiezda 1964.10 i 1966.7; W. Diemien-tjew, 1971 i Oktiabr' 1985.5 i 1986; E. Winoku-row, w: L. M, Izbr. 1973; A. Michaj³ow, Moskwa 1975.5 i w: tego¿ Portriety, 1983; M. Czis³ow, Zna-mia 1980.5; A. Marczenko, LO 1983.6; S. Powar-cow, Wopr. Lit. 1984.3; S. Zatygin, LO 1984.7; N. Starszynow, LR 1987.16.1; Wospominanija o L. M., 1989. MATKA MARIA (nazwisko œwieckie Jeliza-wieta Jurjewna Skobcowa, z d. Pilenko, po pierwszym mê¿u KuŸmina-Karawajewa), 20.(8.)12.1891 Ryga - 31.3.1945 (?) w niemieckim obozie koncentracyjnym Ravens-briick, poetka i dramatopisarka. Ojciec M. M. by³ burmistrzem Anapy. W 1906-13 mieszka³a w Petersburgu, gdzie by³a s³uchaczk¹ Wy¿szych Kursów Bestu¿ewowskich. Przez jakiœ czas by³a ¿on¹ bolszewika. Utrzymywa³a kontakty z A. Blokiem, Wiacz. Iwanowem i M. Wo³oszynem. Jej wczesne wiersze zosta³y wydane w tomikach Skifskije czeriepki 1912 (Scytyjskie skorupy) i Ruf 1916. W 1919, nale¿¹ca wówczas do partii socjaldemokratycznej M. M. razem z drugim swoim mê¿em wyemigrowa³a z Rosji przez Konstantynopol, Belgrad i na pocz¹tku 1923 przyby³a do Pary¿a. Tam pod œwieckim nazwiskiem E